giantas

Η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τις ΗΠΑ και οι διεθνείς επιπτώσεις της

Posted on Σάρα ΓιάνταςPosted in Αναλύσεις, Διεθνείς Εξελίξεις, Μέση Ανατολή

Γράφει η Σάρα Γιάντας, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

Εισαγωγή

Στις 6 Δεκεμβρίου 2017, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump ανακοίνωσε την απόφαση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ (1). Στην ομιλία του ο Πρόεδρος τόνισε πως το Ισραήλ ως κυρίαρχο κράτος έχει το δικαίωμα να ορίσει μόνο του την πρωτεύουσά του, και πως η αναγνώριση αυτού του γεγονότος αποτελεί μια απαραίτητη συνθήκη για την ενίσχυση της ειρήνης στην περιοχή (1). Ωστόσο, όπως θα αναλυθεί παρακάτω, η απόφαση της αμερικανικής ηγεσίας έφερε αντίστροφα αποτελέσματα και πυροδότησε εκδηλώσεις βίας στην περιοχή. Παράλληλα, διέταξε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την μεταφορά της Αμερικανικής Πρεσβείας από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ (2).

Η τύχη της πόλης της Ιερουσαλήμ – μιας πόλης ιερής για τον Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και τον Μουσουλμανισμό – αποτελεί μια από βασικές πτυχές της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης (3). Σύμφωνα με το Partition Plan των Ηνωμένων Εθνών του 1947, η Ιερουσαλήμ θα είχε ένα διεθνές καθεστώς και θα διοικούνταν από το Συμβούλιο Κηδεμονίας των Ηνωμένων Εθνών (4) Όμως η μετέπειτα ιστορική πορεία ανέτρεψε αυτό σχέδιο. Το δυτικό της τμήμα καταλήφθηκε από το νεοσύστατο τότε κράτος του Ισραήλ στον πόλεμο της ανεξαρτησίας του 1948 (5). Το ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ όπως και η Δυτική Όχθη (του ποταμού Ιορδάνη) καταλήφθηκε από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του πολέμου των 6 ημερών, τον Ιούνιο του 1967 (5). Έκτοτε, το Ισραήλ έχει προωθήσει ένα επιθετικό πρόγραμμα εποικισμών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη (6). De facto το κράτος του Ισραήλ έχει κυριαρχήσει στην Ιερουσαλήμ, αλλά η δικαιοδοσία του στην πόλη δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα (5) Θεωρείται πως το Ισραήλ ασκεί παράνομη κατοχή στην Ανατολική Ιερουσαλήμ (5).

 

Διεθνείς αντιδράσεις

Υπό αυτό το πλαίσιο, η απόφαση της αμερικανικής ηγεσίας να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως επίσημη πρωτεύουσα του Ισραήλ αντιμετωπίστηκε αρνητικά από τη διεθνή κοινότητα. Πρώτα από όλα, μολονότι φυσική σύμμαχος των ΗΠΑ, η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαφοροποιήθηκε. Πιο συγκεκριμένα, η ύπατη εκπρόσωπος της ΚΕΠΑΑ Federica Mogherini δήλωσε πως η ΕΕ είναι προσηλωμένη στη λύση των δύο κρατών και της Ιερουσαλήμ ως κοινής πρωτεύουσάς τους (7). Η Mogherini προειδοποίησε πως η απόφαση θα οδηγήσει την κατάσταση σε «παλαιότερες σκοτεινές εποχές» (8). Από την άλλη, ο Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης (όπου συμμετέχουν 57 μουσουλμανικά κράτη) απέρριψε την απόφαση των ΗΠΑ και έκανε έκκληση για αναγνώριση του Κράτους της Παλαιστίνης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσάς του (9). Ο Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Mahmoud Abbas δήλωσε πως η απόφαση θα υποβοηθήσει εξτρεμιστικές οργανώσεις που προωθούν έναν θρησκευτικού τύπου πόλεμο στην περιοχή, ενώ την χαρακτήρισε ως «δήλωση απόσυρσης» από μελλοντικές ειρηνευτικές διαδικασίες (10) μεταξύ των δύο πλευρών. Τέλος, υπήρξε κινητικότητα και στο επίπεδο του ΟΗΕ. Όπως ήταν προφανές, ψήφισμα Συμβουλίου Ασφάλειας σχετικά με την απόφαση, απορρίφθηκε από τις ΗΠΑ (11), αν και καταδικάστηκε από την πλειοψηφία των κρατών – μελών σε ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης (11).

 

Εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και τον μουσουλμανικό κόσμο

Η απόφαση, όπως ήταν φυσικό, είχε άμεσες συνέπειες στην περιοχή της Γάζας, δίνοντας την αφορμή για ένα νέο ξέσπασμα βίας. Ευθύς εξαρχής ξεκίνησαν εχθροπραξίες και αιματηρά επεισόδια μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στην Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη (12), με απολογισμό τους 12 νεκρούς και πάνω από 2.900 τραυματίες (13). Η κατάσταση στην περιοχή χαρακτηρίζεται ως έκρυθμη, με τη βία να κλιμακώνεται μέχρι και την ρίψη ρουκετών από την Γάζα σε πόλεις του Ισραήλ και αντίποινα του τελευταίου (14).

Η Χαμάς έκανε έκκληση για μια νέα Ιντιφάντα (15), και προειδοποίησε πως οι χώρες που θα μεταφέρουν τις πρεσβείες τους στην Ιερουσαλήμ θα γίνουν στόχος των παλαιστινιακών οργανώσεων (16).

Κινητοποιήθηκαν ωστόσο, και μουσουλμάνοι σε όλον τον κόσμο. Διαδηλώσεις διοργανώθηκαν στο Κάιρο, την Ιορδανία, το Ιράκ, τη Συρία (17), καθώς και την Τυνησία, τη Σομαλία, την Υεμένη, τη Μαλαισία, την Ινδονησία, και έξω από την αμερικανική πρεσβεία στο Βερολίνο (16).

 

Συμπεράσματα

Η απόφαση της αμερικανικής ηγεσίας σηματοδοτεί μια μεγάλη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Μέχρι τώρα υπήρχε μια συναίνεση πως μια αναγνώριση της προσάρτησης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ και χαρακτηρισμός της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του κράτους θα διατάρασσε την εύθραυστη ισορροπία στην Μέση Ανατολή (18). Με αυτόν τον τρόπο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump , διαφοροποιήθηκε για μια άλλη μια φορά από τους Ευρωπαίους ηγέτες, που όπως είδαμε πρωτύτερα, απέρριψαν την απόφασή του. Μάλιστα, οι ΗΠΑ απομονώθηκαν διεθνώς με τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών να αποφασίζει συντριπτικά κατά της απόφασης για την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ.

Όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των Παλαιστινιακών οrgανώσεων, ενόψει της διαμορφωθείσας κατάστασης, η συμφωνία συμφιλίωσης μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ του περασμένου Οκτωβρίου  – που είχε χαρακτηριστεί ως ένα πρώτο βήμα προς την κανονικοποίηση της κατάστασης στη Γάζα – χάνει τη σημασία της.

Έτσι λοιπόν, μακροπρόθεσμα, η απόφαση των ΗΠΑ επηρεάζει αρνητικά την ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων. Ο νέος κύκλος βίας που ξέσπασε θα καθηλώσει για ακόμη μια φορά την επίλυση του Παλαιστινιακού. Ενόψει της απόφασης, αναθερμάνθηκε η κινητικότητα της Παλαιστινιακής πλευράς για αναγνώριση του Κράτους της Παλαιστίνης (13). Από την άλλη, η όποια μελλοντική ειρηνευτική διαδικασία θα γίνει πιο περίπλοκη, με τις ΗΠΑ να βρίσκονται σε διεθνή απομόνωση ως προς το ζήτημα αυτό. Το ζήτημα αποκτά ενδιαφέρον αν ληφθεί επίσης υπόψη πως, ο Abbas δήλωσε πως οι Παλαιστίνιοι δεν θα αποδεχθούν οποιαδήποτε συμμετοχή των ΗΠΑ στην ειρηνευτική διαδικασία (13).

 

Βιβλιογραφία

  1. Text: Trump recognizes Jerusalem as Israel’s capital. Reuters. [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-israel-text/text-trump-recognizes-jerusalem-as-israels-capital-idUSKBN1E02SW

 

  1. Trump recognizes Jerusalem as Israel’s capital. Diamond , Jeremy and Labott, Elise. [Online] 2017, CNN .[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://edition.cnn.com/2017/12/06/politics/president-donald-trump-jerusalem/index.html

 

  1. What makes Jerusalem so holy? BBC News. [Online] 2014. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-26934435
  2. United Nations. Chapter 2: THE PLAN OF PARTITION. [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.un.org/Depts/dpi/palestine/ch2.pdf.

 

  1. Why Jerusalem is not the capital of Israel. Najjar, Farah and Tahhan , Zena. [Online] 2017, Al Jazeera. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/05/jerusalem-capital-israel-170524091310050.html

 

  1. Israel“s settlements: 50 years of land theft explained. Tahhan, Zena. [Online] 2017, Al Jazeera. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: https://interactive.aljazeera.com/aje/2017/50-years-illegal-settlements/index.html

 

  1. E.U. Leaders Reject Netanyahu on Jerusalem Recognition. Cowell , Alan. [Online] 2017 , The New York Times.[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: https://www.nytimes.com/2017/12/11/world/middleeast/eu-netanyahu-israel-jerusalem.html

 

  1. EU leaders: Our position on Jerusalem remains unchanged. Benari , Elad . [Online] 2017, Arutz Sheva.[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: https://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/239353

 

  1. OIC declares East Jerusalem as Palestinian capital. Al Jazeera. [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.aljazeera.com/news/2017/12/oic-leaders-reject-trump-decision-jerusalem-171213095417995.html

 

  1. Trump Recognizes Jerusalem as Israeli Capital in U.S. Shift. Sink, Justin. [Online] 2017, Bloomberg.[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-12-06/trump-recognizes-jerusalem-as-capital-of-israel-shifting-policy

 

  1. US vetoes resolution on Trump’s Jerusalem decision. Al Jazeera. [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.aljazeera.com/news/2017/12/vetoes-resolution-trump-jerusalem-decision-171218153627200.html

 

  1. Φλέγεται η Λωρίδα της Γάζας – Νεκροί από τις συγκρούσεις. Το Βήμα . 2017 , Το Βήμα. [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.tovima.gr/world/article/?aid=925361

 

  1. Jerusalem as capital: All the latest. Al Jazeera . [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.aljazeera.com/news/2017/12/trump-jerusalem-decision-latest-updates-171212081649751.html

 

  1. Israel strikes Gaza Hamas sites after rocket attacks. BBC News. [Online] 2017.[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-42291071?ocid=socialflow_facebook&ns_mchannel=social&ns_campaign=bbcnews&ns_source=facebook

 

  1. Η Χαμάς καλεί σε Ιντιφάντα μετά την ανακοίνωση του Τραμπ για την Ιερουσαλήμ. Αγγελίνη, Μίνα and Ψαρρά, Ζωή . [Online] 2017 , Πρώτο θέμα.[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.protothema.gr/world/article/738962/alert-i-hamas-kalei-se-idifada-meta-tin-anakoinosi-tou-trab-gia-tin-ierousalim/

 

  1. Τρίτη «ημέρα οργής» για την Ιερουσαλήμ – οδομαχίες και εχθροπραξίες με τέσσερις νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. [Online] 2017 , Η Καθημερινή. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://www.kathimerini.gr/938407/gallery/epikairothta/kosmos/trith-hmera-orghs-gia-thn-ieroysalhm—odomaxies-kai-ex8ropra3ies-me-tesseris-nekroys-kai-ekatontades-traymaties

 

  1. Ιερουσαλήμ: Νέες συγκρούσεις- Ένας νεκρός και εκατοντάδες τραυματίες. in.gr. [Online] 2017. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: http://news.in.gr/world/article/?aid=1500181319

 

  1. Trump, Jerusalem and Middle East Fragility. U.S. News. [Online] 2017 , U.S. News. [Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: HYPERLINK «https://www.usnews.com/news/best-countries/articles/2017-12-11/what-trumps-jerusalem-decision-means-for-the-middle-east» https://www.usnews.com/news/best-countries/articles/2017-12-11/what-trumps-jerusalem-decision-means-for-the-middle-east

 

  1. New Intifada for a New Generation. Hearst , David. [Online] 2017, HuffPost.[Cited: Δεκέμβριος 24, 2017.] Available at: https://www.huffingtonpost.com/david-hearst/new-intifada-for-a-new-ge_b_8282460.html