Η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως σημείο καμπής για το BREXIT - ΚΕΔΙΣΑ

Γράφει η Ελένη Μπαρντακτσιάν, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξαν σε μια συμφωνία που δίνει στο Λονδίνο το βασικό επίπεδο πρόσβαση στις ευρωπαϊκές χρηματαγορές μετά από τις 29 Μαρτίου 2019. Το εν λόγω κείμενο βασίζεται στο υπάρχον σύστημα πρόσβασης στην χρηματαγορά της ΕΕ διαλευκαίνοντας μεταξύ άλλων τα ζητήματα των συνόρων της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Η συμφωνία δίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο ένα παρόμοιο επίπεδο πρόσβασης στην ΕΕ με αυτή των μεγάλων αμερικανικών και ιαπωνικών εταιρειών, συνδέοντας την παράλληλα με πολλούς κανόνες του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τα χρόνια που ακολουθούν. Συγκεκριμένα στο σχέδιο συμφωνίας προβλέπεται η δέσμευση στην διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας, η ακεραιότητα της αγοράς, η προστασία επενδυτών από τον αθέμιτο ανταγωνισμό, ο σεβασμός στα κανονιστικά συστήματα των μερών και παράλληλα η αυτονομία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Το προσχέδιο της συμφωνίας δεν είναι μόνο η καλύτερη λύση στην οικονομία αλλά και στις πολιτικές παραμέτρους δεδομένου ότι ορίζει θέματα διανομής θεωρήσεων, αεροπορικές μεταφορές, τελωνεία, υγειονομικούς κανόνες, μεταφορά προσωπικών δεδομένων, πολιτικής και περιβάλλοντος. Το Σώμα των Επιτροπών ενέκρινε τις κατάλληλες νομοθετικές προτάσεις και τροποποιήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ προκειμένου να προσαρμοστούν στην επικείμενη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Αξίζει να σημειωθεί πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει στην Ενιαία Αγορά και την τελωνειακή ένωση χωρίς εκπροσώπηση σε οποιαδήποτε όργανο λήψης αποφάσεων για μια μεταβατική περίοδο μετά την απόσυρση της. Οι δύο πλευρές στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης διαθέτουν την δυνατότητα επιλογής αυτής της μεταβατικής περιόδου η οποία είναι προγραμματισμένη να διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2020 παρέχοντας την δυνατότητα ευελιξίας.

Ένας από τους μεγαλύτερους σκοπέλους της διαπραγμάτευσης του Brexit ήταν η αποτροπή σκληρών συνόρων μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Ιρλανδίας καθώς οι διαφορετικοί τελωνειακοί κανόνες προκαλούσαν φόβο ότι η εύθραυστη ειρήνη μπορεί να σπάσει. Το σύμφωνο υπογραμμίζει ότι μια ανεξάρτητη Επιτροπή διαιτησίας θα κρίνει πότε θα μπορούν να τερματίσουν μια τελωνειακή αποκατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο και αυτό έχει προκαλέσει ανησυχία μεταξύ των πολιτικών της Βόρειας Ιρλανδίας που δήλωσαν ότι δεν θα υποστηρίξουν την συμφωνία αυτή. Προβλήματα όμως δημιουργήθηκαν και με το Γιβραλτάρ, Βρετανική επικράτεια από το 1713, το οποίο είναι ένα σημαντικό σημείο διαμάχης στις Βρετανο-ισπανικές σχέσεις. Η Μαδρίτη απείλησε τους Ευρωπαίους εταίρους με βέτο ωστόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση σε διακήρυξη της εγκρίνει τη συμφωνία ορίζοντας οποιαδήποτε μελλοντική διευθέτηση για το Γιβραλτάρ σε διμερές επίπεδο. Εξάλλου μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση το Γιβραλτάρ δεν θα συμπεριληφθεί στο εδαφικό πλαίσιο των συμφωνιών οι οποίες θα επιτευχθούν μεταξύ της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Στις 25 Νοεμβρίου 2018 πραγματοποιήθηκε έκτακτη Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες και 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων προχώρησαν σε ένα αποφασιστικό ιστορικό βήμα προς την στεγανοποίηση των όρων «διαζυγίου» της Βρετανίας από την Βρυξέλλες μετά από 45 χρόνια συμμετοχής. Το ογκώδες Σχέδιο Σύμβασης που καλύπτει τα δικαιώματα των πολιτών, το νομοσχέδιο του «διαζυγίου» ύψους 50 δις ευρώ μαζί με μια πολιτική διακήρυξη 26 σελίδων καθορίζει την βάση των μελλοντικών σχέσεων οι οποίες υποστηρίχθηκαν ομόφωνα αμφότερες. Αναλυτικότερα η πολιτική δήλωση θα προσδιορίζει πως θα διαμορφώνονται οι σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ μετά την έξοδο και περιγράφει πως θα λειτουργεί το εμπόριο και η ασφάλεια αυτού ενώ το νομικά δεσμευτικό έγγραφο 585 σελίδων θα καθορίζει τους όρους του «διαζυγίου». Το κοινό ανακοινωθέν υπογραμμίζει ότι η συμφωνία θα πρέπει να προστατεύει τα δικαιώματα των Ευρωπαίων ψαράδων να συνεχίσουν να ψαρεύουν στα βρετανικά χωρικά ύδατα αλλά και θα προειδοποιεί ότι οποιαδήποτε αποτυχία της βρετανικής κυβέρνησης να έρθει σε συμφωνία με τις Βρυξέλλες μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις ελπίδες για επέκταση της μεταβατικής περιόδου μέχρι την έξοδο της από την ΕΕ. Είναι υψίστης σημασίας να διατηρηθεί ο σύνδεσμος ανάμεσα στην πρόσβαση στην Ευρωπαϊκή αγορά και στην πρόσβαση των Ευρωπαίων αλιέων στα βρετανικά χωρικά ύδατα. Η Γαλλία και η Ολλανδία επιθυμούν την ύπαρξη ασφαλιστικών δικλείδων αναφορικά με την μελλοντική πρόσβαση των Ευρωπαϊκών στόλων στα χωρικά ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρόλα αυτά ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Donald Tusk σε δήλωση του υποστήριξε: « η ΕΕ των 27 πέρασε το τεστ ενότητας και της αλληλεγγύης».

Στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου η κατάσταση είναι έκρυθμη με τους εσωκομματικούς «αντάρτες» να προσπαθούν να συγκεντρώσουν επιστολές για να καταθέσουν πρόταση μομφής κατά της Πρωθυπουργού Τερέζα Μέι. Οι Συντηρητικοί έχουν τοποθετηθεί δημοσίως ότι υπέβαλαν επιστολές ενώ παράλληλα η Μέι προσπαθεί να τους πείσει πως η συμφωνία που επιτεύχθηκε για το Brexit είναι προς όφελος της χώρας. Το σχέδιο συμφωνίας μεταξύ Λονδίνου- Βρυξελλών ενέτεινε τις εντάσεις προκαλώντας περαιτέρω αντιδράσεις στην Βρετανική πολιτική σκηνή τόσο από το κόμμα των Συντηρητικών (με περισσότερα από 80 μέλη να είναι σκεπτικοί) όσο και από αυτό των Εργατικών οι οποίοι προειδοποιούν πως αν ισχύσουν οι όροι τότε θα τους καταψηφίσουν. Η προοπτική του Κοινοβουλίου να απορρίψει την συμφωνία στην μελλοντική ψηφοφορία έχει αυξήσει τους φόβους των επιχειρήσεων ότι η Βρετανία θα μπορούσε να απομακρυνθεί από την Ένωση χωρίς ένα σχέδιο για ομαλή λειτουργία του εμπορίου. Η Μέι σε ανοιχτή επιστολή της προς τους Βρετανούς απηύθυνε έκκληση στήριξη της συμφωνίας διαβεβαιώνοντας ότι θα διεξάγει εκστρατεία για την ψήφιση του σχεδίου από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. «Θα είναι μια συμφωνία που είναι προς το εθνικό μας συμφέρον, μια συμφωνία που αποφέρει αποτελέσματα για όλη μας τη χώρα και όλους μας τους πολίτες, είτε ψηφίσετε υπέρ της παραμονής είτε υπέρ της αποχώρησης» ανέφερε η Μέι παροτρύνοντας τους Βρετανούς να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή πολιτικής ενότητας αφήνοντας στην άκρη την αντιπαράθεση που προκάλεσε το Brexit.

Μέχρι να επικυρωθεί η συμφωνία από το Βρετανικό Κοινοβούλιο οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να περιμένουν το πράσινο φως των ομολόγων τους για να ξεκινήσουν με τη σειρά τους την διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας. Έπειτα από 17 μήνες εντατικών διαπραγματεύσεων και με επιστέγασμα την έκτακτη Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής η πορεία της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει απόλυτα ξεκαθαριστεί.

Πηγές