Ελληνικά
Γράφει ο Ευάγγελος Γράψας, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Η τελευταία επίθεση στην επαρχία της Xinjiang, στην Κίνα, τον Δεκέμβριο του 2016, υπογράμμισε με εμφατικό τρόπο την κατακόρυφη αύξηση ριζοσπαστικών και τρομοκρατικών ιδεολογιών στην συγκεκριμένη περιοχή [1]. Οι ιδεολογίες αυτές, συνδέονται με τους Ουιγούρους φανατικούς ισλαμιστές που διεκδικούν αυτονομία, και προέρχονται από μια εθνοτική μουσουλμανική μειονότητα στην Κίνα (αριθμούν περίπου τα 8 εκατομμύρια) [3,4,5]. Παράδειγμα αποτελεί η τελευταία επίθεση, η οποία διεξήχθη με εκρηκτικά και μαχαίρια, με αποτέλεσμα να χάσει τουλάχιστον ένας άνθρωπος την ζωή του και αρκετοί να τραυματιστούν. Ως απόρροια του συμβάντος, συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν, ως ύποπτοι, τέσσερα άτομα, τα οποία οι Κινεζικές αρχές θεώρησαν Ουιγούρους φανατικούς ισλαμιστές. Με αυτό τον τρόπο έθεσαν τέλος στην επίθεση [6]. Ωστόσο αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη στην Κινεζική επικράτεια. Το 2013, μια επίθεση με παγιδευμένο αυτοκίνητο αποτέλεσε το πρώτο «δείγμα» για τις τρομοκρατικές ενέργειες που θα ακολουθούσαν. Η επίθεση αυτή στοίχησε τη ζωή σε πέντε ανθρώπους, ενώ 38 ακόμα τραυματίστηκαν [7,3]. Πολλές από τις επιθέσεις όμως έχουν ένα νόημα του οποίου τα χαρακτηριστικά δεν είναι πάντα γνώριμα εκ πρώτης ανάγνωσης.
Η γεωπολιτική ανησυχία της Κίνας
Οι Ουιγούροι αποτελούν περίπου το 45% του πληθυσμού της επαρχίας Xinjiang, γεγονός που ανησυχεί ιδιαίτερα τις Κινεζικές αρχές. Η έντονη ανησυχία των Κινεζικών αρχών συνίσταται στο γεγονός ότι η εν λόγω περιοχή έχει συνδεθεί άμεσα με εθνικά συμφέροντα (βιομηχανικές μονάδες, Πυρηνικές εγκαταστάσεις) [8]. Ειδικότερα, η πλειοψηφία των υπεύθυνων ασφαλείας και εσωτερικών στα κέντρα αποφάσεων της Κινεζικής ηγεσίας εκφράζουν διφορούμενες γραμμές πολιτικής [9]. Από την μια πλευρά αυξάνονται κατακόρυφα περιστατικά ακραίας κακομεταχείρισης αυτού του εθνικού τμήματος. Από την άλλη πλευρά ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της Κίνας εξέφρασε την συμπάθεια προς τους Ουιγούρους και ζήτησε την αύξηση των επενδύσεων στην περιοχή που διαμένουν και την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών μεταξύ Κινέζων και Ουιγούρων [9]. Οι λόγοι για αυτή τη αμφίσημη στάση, ποικίλουν μιας και η περιοχή είναι μια από τις μεγαλύτερες στην Κινεζική επικράτεια. Η σημασία που αποκτά η εν λόγω περιοχή είναι ακόμα πιο ζωτική εάν αναλογιστεί κανείς και τα οικονομικά σύνορα της με μια πληθώρα κρατών τα οποία χαρακτηρίζονται από χαμηλό επίπεδο ασφάλειας και σταθερότητας. Έτσι, πιθανή ανάφλεξη σε ένα τέτοιο σημείο θα οδηγούσε στην περαιτέρω εξάπλωση του στην ευρύτερη γεωγραφική σφαίρα της Κίνας με ενδεχόμενες γεωπολιτικές αστάθειες. [5]. Επιπροσθέτως, η Xinjiang χαρακτηρίζεται από έντονη στρατιωτική κινητικότητα λόγω της χρήσης της ως πεδίο ανάπτυξης αλλά και δοκιμαστικών βολών από τα κινεζικά σώματα του στρατού [10].
Παρόλα αυτά, ίσως το σημαντικότερο δεδομένο που επηρεάζει την στάση του Πεκίνου, να είναι το γεγονός πως η περιοχή χαρακτηρίζεται από υψηλότατα ποσοστά ενεργειακής επάρκειας [10]. Σε μια εποχή που ο Κινεζικός βιομηχανικός μηχανισμός χρειάζεται ολοένα και μεγαλύτερη συσσώρευση καυσίμων και πρώτων υλών, η περιοχή Karamay εντός της Xinjiang καθίσταται από τις πλέον απαραίτητες. [11]. Τα αποθέματα της Karamay σε ασήμι, άνθρακα, χαλκό, νιτρικό άλας και ψευδάργυρο και το υψηλό απόθεμα φυσικού αερίου προσδίδουν τεράστια βαρύτητα για το κράτος [10]. Ως αποτέλεσμα, οποιαδήποτε ανησυχητική τροπή μπορεί να επηρεάσει άμεσα την εξόρυξη των σπάνιων αυτών μετάλλων και υγρών στοιχείων, αναγκαίων για την αειφόρα ανάπτυξη της Κίνας.
Ήδη στο παρελθόν, κατά τις περιόδους 1933–1934 και 1944-1949 οι Ουιγούροι είχαν προχωρήσει σε εκδηλώσεις ανεξαρτησίας μη διστάζοντας να δημιουργήσουν και την φιλόδοξη Ισλαμική Δημοκρατία Ανατολικού Τουρκεστάν [12]. Οι διώξεις και προσαγωγές καθώς και η άνιση αντιμετώπιση των Ουιγούρων, συχνά λόγω της θρησκείας τους, έχουν ακραίο και κοινωνικά μη αποδεκτό αντίκτυπο και πολλές φορές κατακρίνονται από τη διεθνή κοινότητα. [13]. Συγκεκριμένα, δίνουν ώθηση σε περιστατικά βίας και εξτρεμισμού τα οποία συνδέονται με σχέδια τρομοκρατικών επιθέσεων τόσο στο εσωτερικό της Κίνας όσο και προς τους οικονομικούς της εταίρους στα σύνορα της.
Η παρουσία Ουιγούρων μαχητών στην Συρία
Παρά την έντονη δραστηριότητα στην Κινεζική επικράτεια, που αρκετά μέσα μαζικής ενημέρωσης προβάλλουν, υπάρχει και μια άλλη περιοχή στην οποία η εθνική οντότητα των Ουιγούρων, που προέχεται από την Μογγολία [14, p. 10,67], είναι αρκετά ενεργή. Η περίπτωση αυτή, η οποία χρήζει περαιτέρω ανάλυσης, αφορά το μέτωπο της Συρίας, που συγκεντρώνουν πολλούς ξένους μαχητές ικανών να επιτεθούν σε ανύποπτο χρόνο στους στόχους τους και συχνά με βίαια συμπεριφορά προς τους αμάχους. Αξιοσημείωτο είναι ότι στη Συρία, οι Ουιγούροι μάχονται υπό την σημαία του Ισλαμικού Κράτους του Τουρκεστάν στο Λεβάντε, το οποίο είναι ενεργό, ήδη από το 2012 και βρίσκεται, εκτενώς, υπό την προστασία της εξίσου επικίνδυνης τρομοκρατικής οργάνωσης Al-Nusra [15].
Το Ισλαμικό Κράτος του Τουρκεστάν αποτελεί την βασική πλατφόρμα των αποσχιστικών και ριζοσπαστικών τάσεων των Ουιγούρων και η επιρροή του έχει καταφέρει να εκτείνεται από τα σύνορα της Κίνας με το Αφγανιστάν έως και την βορειοδυτική Συρία. Oι μαχητές του έχουν προωθηθεί σε σημεία όπως η Ιντλίμπ, η Λαττάκια και το Χαλέπι. Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες (βιντεοσκοπημένα στιγμιότυπα από το κανάλι της οργάνωσης ‘’Φωνή του Ισλάμ’’) είναι αρκετές εκατοντάδες αυτοί οι οποίοι έχουν συμμετάσχει στις επιθέσεις εναντίον των Συριακών κυβερνητικών δυνάμεων [16] . Επιπροσθέτως, Ουιγούροι μαχητές έχουν συνδυάσει την συμμετοχή τους σε ένοπλες επιθέσεις ακόμα και μέσα από Τουρκμενικές τρομοκρατικές ομάδες [15]. Το πιο ανησυχητικό σκέλος της ανάμειξης τους στο Συριακό εμφύλιο πόλεμο, είναι ότι λειτουργούν σαν ένα βίαιο τμήμα της τρομοκρατικής οργάνωσης Al-Nusra το οποίο στοχεύει στην στρατολόγηση νέων Ουιγούρων και στην προετοιμασία νέων πολύνεκρων επιθέσεων. Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο σίγουρα προκαλεί πονοκέφαλο στις Κινεζικές αρχές ωστόσο υπογραμμίζει και τον νέο ρεαλιστικό ρόλο που η Κίνα θα μπορούσε να έχει ενάντια στην τρομοκρατία ανά τον κόσμο.
Μια ευκαιρία της Κίνας στην διεθνή αντιτρομοκρατία;
Οι Κινεζικές υπηρεσίες πληροφοριών διατυπώνουν τεκμηριωμένες προτάσεις για τα επόμενα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας, σχετικά με την καταπολέμηση των εξτρεμιστών αυτών [17]. Ειδικότερα, στο συριακό μέτωπο, κρίνεται αναγκαία μια πολιτική αντιμετώπισης των τρομοκρατών προτού επιχειρήσουν την είσοδο τους στην κινεζική επικράτεια με ότι αυτό συνεπάγεται. Τα πρώτα βήματα είχαν γίνει ήδη μέσω της άσκησης βέτο της Κίνας στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τον Συριακό πόλεμο καθώς και με την έμμεση στήριξη της στις εκκαθαρίσεις των Ρωσικών και Συριακών ειδικών δυνάμεων [18]. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται η καθαρή εντύπωση πως η Κινεζική ηγεσία σκοπεύει να προστατεύσει τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της προσφέροντας, παράλληλα, στην ‘σύμμαχο’ Ρωσία την ευκαιρία να δημιουργήσει ένα status-quo το οποίο ο διεθνής συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ ή ακόμα και η Τουρκία δύσκολα θα μπορέσουν να αμφισβητήσουν σε διπλωματικό επίπεδο. Αυτό θα επέτρεπε και στην Κίνα μια πιθανόν ενεργότερη συμμετοχή στην Συριακή κρίση σε περίπτωση που μια τέτοια πολιτική πλεύση κριθεί επιβεβλημένη.
Παράλληλα, η ψήφιση του πρώτου νόμου, στην ιστορία της κινεζικής πολιτικής, ενάντια στην τρομοκρατία εντός και εκτός συνόρων, έδωσε ένα νομικό πλαίσιο στην δράση της Κίνας για τις επόμενες κινήσεις της [19]. Βασικό συστατικό του νομικού πλαισίου είναι ο ορισμός της τρομοκρατίας ως οποιαδήποτε πρόκληση η δραστηριότητα – ανεξαρτήτως του μέσου – με σκοπό την δολιοφθορά η απειλή του κοινωνικού συνόλου, ασφάλειας και προσωπικών δικαιωμάτων. Στην διεθνή φρασεολογία δεν υπάρχει ένας μόνο όρος σχετικά με το φαινόμενο αυτό και συχνά τα κράτη έχουν την δική τους οπτική γωνία για την τρομοκρατία [20]. Ταυτόχρονα , οι στρατιωτικές μονάδες θα έχουν πια την εξουσιοδότηση για τη μεταφορά των στρατιωτικών επεμβάσεων τους και στο εξωτερικό [21]. Το συγκεκριμένο βήμα αποτελεί τεράστια αλλαγή πλεύσης καθώς η Κίνα απέφευγε μέχρι πρόσφατα την εμφανή συμμετοχή της σε επιχειρήσεις εξωτερικού ακόμα και σε σημεία που οι Ουιγούροι δείχνουν να ενδυναμώνονται.
Βιβλιογραφία
1.CNN GREECE. Κίνα: Επίθεση με μυρωδιά τρομοκρατίας, 2016. Disponivel em:
2.Γιαννίκος, Α. Ισλαμικός εξτρεμισμός: Γιατί στρατολογούνται οι νέοι της Ευρώπης, 23 March 2016. Disponivel em:
3.ONALERT. Μαλαισία: Οι Ουιγούροι και γιατί κατηγορούνται για τρομοκρατία, 10 Μαρτιος 2014. Disponivel em:
4.Μητροπούλου, Ε. Τα αίτια της εξέγερσης των Ουιγούρων, 22 Μαϊος 2014. Disponivel em:
5.BBC. Xinjiang territory profile, 17 November 2016. Disponivel em:
6.REUTERS. Five dead in attack in China’s Xinjiang. Reuters, 29 December 2016. Disponivel em:
7.BRANIGAN, T. Chinese police hunt for two Xinjiang men after deadly Tiananmen car crash. The Guardian, 29 October 2013. Disponivel em:
8.BBC. Xinjiang profile – full review. BBC, 2016 out. 2016. Disponivel em:
9.RASHID, A. Is China changing its policy towards Uighur Muslims? Al Jazeera, 25 abr. 2016. Disponivel em:
10.ELMER, F. Tibet and Xinjiang: Their Fourfold Value to China. Culture Mandala: Bulletin of the Centre for East-West Cultural & Economic Studies, 2011.
11.INSTITUTE, A. S. P. FUELLING THE DRAGON Natural resources and China’s development, 2012. Disponivel em:
12.KAMBERI, D. Uyghurs and Uyghur Identity, n. 150, p. 362, May 2005.
13.WATCH, H. R. Devastating Blows Religious Repression of Uighurs in Xinjiang. Human Rights Watch, v. 17, n. 2, p. 111, 2005.
14.KALTMAN, B. Under the Heel of the Dragon: ISLAM, RACISM, CRIME, AND THE UIGHUR IN CHINA. Athens: Ohio University Press, 2007.
15.SOLIEV, N. The Rise of Uyghur Militancy in and Beyond Southeast Asia: An Assessment, 15 February 2017. Disponivel em:
16.SELAM, Y. I. Uyghur Nasheeds – Voice of Islam, 29 jun. 2016. Disponivel em:
17.PRESS, A. Chinese Officials Warn of Global Religious Extremism Threa, 17 mar. 2017. Disponivel em:
18.REUTERS. Russia and China veto UN resolution to impose sanctions on Syria. The Guardian, 01 mar. 2017. Disponivel em:
19.TIEZZI, S. China’s New Anti-Terrorism Law. The Diplomat, 29 December 2015. Disponivel em:
20.XINHUANET. China adopts first counter-terrorism law in history. Xinhuanet, 27 dez. 2015. Disponivel em:
21.SMALL, A. What’s Behind China’s Growing Security Presence in Afghanistan? World Politics Review, 21 mar. 2017. Disponivel em: