Ελληνικά
Γράφει ο Ευάγγελος Δρέλλιας, Δόκιμος Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Είναι γεγονός πως οι σχέσεις ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ρωσία, δεν χαρακτηρίζονταν ποτέ από πλήρη ομαλότητα. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, οι δυο μεγάλοι αυτοί «παίκτες» της παγκόσμιας οικονομικής και γεωπολιτικής σκακιέρας βρίσκονται σε κατάσταση διαρκούς έντασης. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται σκόπιμο να αναλυθούν οι εξωτερικές σχέσεις μεταξύ των δυο μερών, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα.
Αν και παλαιότερα, ήταν πολύ σύνηθες οι εξωτερικές σχέσεις μεταξύ κρατών να περιορίζονται σε θέματα οικονομικά και εμπορικά, πλέον έχουν επεκταθεί και στο καθαρά πολιτικό πεδίο. Η σύγχρονη επιστήμη των διεθνών σχέσεων συμπεριλαμβάνει στις εξωτερικές σχέσεις μεταξύ των μερών, θέματα που σχετίζονται με εμπορικές συμφωνίες, επενδύσεις, ενέργεια, κλίμα, περιβάλλον, πολιτική ασφάλεια κλπ. Πάντοτε, τα συγκεκριμένα μέτρα και οι στρατηγικές που λαμβάνουν τα κράτη στοχεύουν στην οικονομική ανάπτυξη, την ευημερία και ασφάλεια των πολιτών.
Εν προκειμένω, το θεσμικό πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Ρωσία, στηρίζεται στη λεγόμενη «Συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας ΕΕ-Ρωσίας» η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1997, και από 2007 ανανεώνεται κάθε χρόνο. Η συμφωνία αυτή φέρεται να ρυθμίζει τις πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των μερών, ενώ παράλληλα παρέχει το ειδικό νομικό πλαίσιο για την διευθέτηση ζητημάτων όπως:
- ο τομέας των επενδύσεων και της επιχειρηματικής στρατηγικής
- η πρόοδος των οικονομικών μεταρρυθμίσεων
- η ενέργεια και οι προηγμένες τεχνολογίες
- η αυξημένη συνεργασία για την επίλυση των περιβαλλοντικών ζητημάτων
- ο σεβασμός στην δημοκρατία και την πολιτική ελευθερία
- η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Εμπόριο
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο κύριος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος της Ρωσίας ενώ η Ρωσία είναι ο τρίτος βασικός εταίρος όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι εξαγωγές αγαθών της ΕΕ προς την Ρωσία, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα, άγγιζαν το 2017 τα 86,2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι αντίστοιχες εξαγωγές υπηρεσιών τα 24,7 δισεκατομμύρια.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή,2018
Οι εισαγωγές από τη Ρωσία αφορούν κυρίως ενέργεια και ορυκτά καύσιμα, ενώ επίσης υπάρχει εμπόριο χημικών και βιομηχανικών προϊόντων και πρώτων υλών. Οι εξαγωγές της ΕΕ προς τη Ρωσία αποτελούνται κυρίως από τεχνολογικό εξοπλισμό, βιομηχανικά προϊόντα και τρόφιμα.
Ενέργεια
Εκτός από το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών όμως, η Ρωσία και η ΕΕ είναι βασικοί εταίροι και στον ενεργειακό τομέα από το 1992. Η Ρωσία αποτελεί έναν αξιόπιστο προμηθευτή ενέργειας προς την ΕΕ για πολλά χρόνια, ενώ η ΕΕ συνεχίζει να αποτελεί τον κύριο αγοραστή ενέργειας της Ρωσίας παγκοσμίως. Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom ανακοίνωσε ότι το 2017 πραγματοποίησε ρεκόρ παραδόσεων φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, συνολικού όγκου 193,9 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων . Περίπου το 35% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ καλύπτεται από την εταιρία Gazprom, μερίδιο που τείνει να μεγαλώσει παρά τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από την Ρωσία.
Ανθρωπιστική βοήθεια
Βάσει των προγράμματος Tacis, η Ρωσία μπορεί να συμμετάσχει ανά πάσα στιγμή στο σχέδιο ανθρωπιστικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος και την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, έκανε εφαρμογή του σχεδίου και είχε παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια με την μορφή δανείων, αποστολής ειδικών μονάδων ιατρικής περίθαλψης, φαρμάκων και τροφίμων. Μέχρι σήμερα έχουν παρασχεθεί συνολικά-βάσει επίσημων Ευρωπαϊκών Μετρήσεων-20,31 εκατομμύρια ευρώ ανθρωπιστικής βοήθειας προς τον Ρωσικό λαό.
Περιβάλλον
Τα περιβαλλοντικά θέματα κατέχουν με την σειρά τους βαρύνουσα σημασία στις εξωτερικές σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας. Παρότι είναι γνωστό πως οι σχέσεις μεταξύ των δυο μερών έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια και παρότι η ΕΕ έχει θεσπίσει ένα από τα αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα παγκοσμίως, φαίνεται να υπάρχει μια αρκετά καλή συνεργασία μεταξύ τους. Μέχρι στιγμής, έχουν δημιουργηθεί κέντρα διοίκησης και τεχνολογίας του περιβάλλοντος στη Ρωσία, με στόχο τον εξορθολογισμό και την εξεύρεση μεθόδων περιβαλλοντικά μη ρυπογόνων, ώστε να προωθηθεί ένα βιώσιμο περιβαλλοντικό πλαίσιο.
Συμπεράσματα
Παρότι βέβαια, τα επίσημα όργανα και οι φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν προσπαθήσει μέσω διαπραγματεύσεων, να επιτύχουν αμοιβαίως επωφελείς τεχνικές και πολιτικές λύσεις και για τα δυο μέρη, οι εξωτερικές σχέσεις δεν χαρακτηρίζονται σε καμιά περίπτωση ως αγαστές. Μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, η ΕΕ επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στην Ρωσία, οι οποίες βάσει τελευταίων αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα παραταθούν έως τις 31 Ιανουαρίου 2019. Συμπερασματικά ενώ η ανάγκη για μια πολυεπίπεδη συνεργασία είναι κάτι παραπάνω από επιτακτική, αυτό που χαρακτηρίζει τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας στην παρούσα φάση είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης.
Πηγές
- EUR-Lex, Eξωτερικές Σχέσεις,
- EUR-Lex, Συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας ΕΕ–Ρωσίας,
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=legissum:28010102_2
4.European Commission, Trade Policy,
http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/russia/
- European Commission, Press Release Database,
http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-95-85_el.htm