giantas

Εκτιμήσεις για την ανάπτυξη των σχέσεων ΗΠΑ-Πολωνίας επί Προεδρίας Τραμπ

Posted on Σάρα ΓιάνταςPosted in n, Αναλύσεις, ΕΕ & ΝΑΤΟ, Στρατηγική & Άμυνα

Γράφει η Σάρα Γιάντας, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ*

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, οι ηγέτες της Πολωνίας προχώρησαν στον εκδημοκρατισμό του καθεστώτος της χώρας και την μετάβαση της από μία κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία στο μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς (1). Η εξωτερική πολιτική της χώρας στράφηκε προς δυσμάς (2), και πιο συγκεκριμένα στις σχέσεις της με το Συμβούλιο της Ευρώπης, την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Έτσι η Πολωνία έγινε μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1991 (2), εισήλθε στο ΝΑΤΟ το 1999 (3), και στην Ε.Ε. το 2004 (4). Όσον αφορά τις ΗΠΑ, η συνεργασία περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων όπως η οικονομία, η άμυνα, η προώθηση της δημοκρατίας και οι πολιτιστικές σχέσεις. Στη παρούσα ανάλυση θα επικεντρωθούμε κυρίως στο τελευταίο σημείο, δηλαδή τη συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών έτσι όπως φαίνεται να εξελίσσεται μετά την άνοδο του Donald Trump στη Προεδρία των ΗΠΑ.

Η εκλογή του Donald Trump αναμένεται να φέρει ανακατατάξεις στις κατευθύνσεις και τον τρόπο διεξαγωγής της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, ωστόσο η συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών δεν φαίνεται να τίθεται υπό αμφισβήτηση. Αντίθετα υπάρχουν ορισμένα θετικά δείγματα γραφής, όπως η τηλεφωνική συνομιλία του Donald Trump και του Andrzej Duda (5) και η εκπλήρωση των συμμαχικών υποχρεώσεων από την Πολωνία (6), τα οποία ενδέχεται να τονώσουν την συνεργασία μεταξύ της πολωνικής και της αμερικανικής ηγεσίας.

Καταρχήν, θα ήταν σκόπιμο να αναφέρουμε τις πρώτες δηλώσεις των ηγεσιών και τις αλληλεπιδράσεις τους. Ο Πρόεδρος της Πολωνίας, Andrzej Duda, συνεχάρη τον Donald Trump για την νίκη του και αναφέρθηκε στη στρατηγική εταιρική σχέση των δύο χωρών, η οποία βασίζεται στην αξία της ελευθερίας, που είναι σημαντική τόσο για τους Αμερικάνους όσο και τους Πολωνούς (7) Εξέφρασε ακόμη την ελπίδα του για το άνοιγμα νέων προοπτικών συνεργασίας υπό την προεδρία του Trump και τέλος, την προθυμία του να διεξάγει συζητήσεις με τις ΗΠΑ τόσο σε διμερές όσο και πολυμερές επίπεδο (7). Σε ακόμη πιο θετικούς τόνους εκφράστηκε η Πρωθυπουργός, Beata Szydło, η οποία ανέφερε πως ο Donald Trump προσέγγισε τον λαό και εστίασε στις ανάγκες του, ενώ απομακρύνθηκε από τις ελίτ (8). Ακόμη, τόνισε πως η νίκη του Trump είναι ανάλογη της νίκης του κόμματός της το 2015 στην Πολωνία. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Πολωνού Προέδρου, η ανάπτυξη των σχέσεων με την κυβέρνηση του Trump αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής της χώρας (9). Στις 16 Νοεμβρίου 2016, έλαβε χώρα τηλεφωνική συζήτηση μεταξύ των δύο ηγετών στην οποία οι δύο ηγέτες, αντάλλαξαν αμοιβαίες προσκλήσεις για επίσημες επισκέψεις στη Πολωνίας και τις ΗΠΑ αντίστοιχα (10). Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος Trump διαβεβαίωσε πως οι ΗΠΑ θα παραμείνουν βασικός σύμμαχος της Πολωνίας (11), ενώ τόνισε την εκτίμησή του για την πολωνική κοινότητα των ΗΠΑ και τη συμβολή της στην ανάπτυξη της αμερικανικής κοινωνίας και της οικονομίας (11). Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Πρέσβης της Πολωνίας στις ΗΠΑ, Piotr Wilczek, η τηλεφωνική συζήτηση μεταξύ των Trump και Duda, ήταν η έβδομη συνομιλία του εκλεγέντα Προέδρου με ηγέτη κράτους της Ε.Ε. και η πρώτη με ηγέτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, με εξαίρεση την Ρωσία και Ουκρανία (12), κάτι που θεωρεί πως δείχνει πως ο νέος Πρόεδρος αντιμετωπίζει την Πολωνία ως έναν σοβαρό και αξιόπιστο σύμμαχο.

Οι δηλώσεις των δύο ηγεσιών αποτελούν θετικά δείγματα γραφής σχετικά με την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Ωστόσο, αυτό που θα καθορίσει περισσότερο τις σχέσεις τους είναι η ύπαρξη ή μη, κοινών συμφερόντων μεταξύ των δύο κρατών. Στη συνέχεια λοιπόν, αναφερόμενοι στα βασικούς παράγοντες, που ενδέχεται να καθορίσουν τις σχέσεις των δύο κρατών, θα εξετάσουμε εάν οι δύο χώρες έχουν συμβατούς στόχους εξωτερικής πολιτικής και κοινά συμφέροντα.

Η σημασία του ΝΑΤΟ, ο απομονωτισμός των ΗΠΑ, η Ρωσία και η Ευρωπαϊκή Ένωση

Το ΝΑΤΟ, είναι σημαντικό τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Πολωνία μιας και συμβάλει στη διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στον Ευρω-Ατλαντικό χώρο (13). Για την Πολωνία ιδιαίτερα, το ΝΑΤΟ παίζει έναν ζωτικό ρόλο, εφόσον συνεπικουρεί την ασφάλεια της χώρας έναντι της Ρωσίας. Ιδιαίτερα μετά την κρίση στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία, ο ρόλος του είναι ακόμη πιο σημαντικός, εφόσον οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί σημαντικά (14).

Σε αυτό το πλαίσιο, οι δηλώσεις του Προέδρου Trump, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ανησύχησαν την πολωνική ηγεσία. Πιο συγκεκριμένα, ο Trump έχει αναφερθεί στο ΝΑΤΟ ως ‘’απαρχαιωμένο’’ οργανισμό (6), που δημιουργήθηκε ως προπύργιο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ αποδείχθηκε αναποτελεσματικός στην περίπτωση της τρομοκρατίας (15). Η διάλυση του οργανισμού, μάλλον αποτελεί ένα μη πιθανό σενάριο(16). Σε τηλεφωνική συζήτηση με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg, ο Trump επανεπιβεβαίωσε την σημασία της συμμαχίας και επιβεβαίωσε τη συμμετοχή του στη σύνοδο του ΝΑΤΟ (6) που θα διεξαχθεί τον Μάιο στις Βρυξέλλες.

Βασικό σημείο του Trump, πριν ακόμη εκλεγεί από τον αμερικανικό λαό, αποτέλεσε το ζήτημα των αμυντικών δαπανών των ευρωπαϊκών κρατών (17). Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επανειλημμένως τονίσει πως οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν το ΝΑΤΟ δυσανάλογα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά κράτη (17). Η Πολωνία είναι ένα από τα κράτη που ακολουθεί την οδηγία του ΝΑΤΟ (18) για αμυντικές δαπάνες στο ύψος του  2% του ΑΕΠ(6). Δεδομένου της μεγάλης σημασίας που έχει δώσει ο Trump στο θέμα αυτό, η πολωνική κυβέρνηση διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την κυβέρνηση των ΗΠΑ και συνεπώς ενδέχεται να συμβάλει στην ενδυνάμωση των στρατιωτικών σχέσεων μεταξύ δύο των κρατών.

Μια αποδυνάμωση της θέσης και του ρόλου του ΝΑΤΟ, ενδέχεται να αποτελέσει έναν παράγοντα αποδυνάμωσης των σχέσεων Βαρσοβίας – Washington. Η ένταξη της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ, συμβάλει στην προστασία των συνόρων της χώρας από της Ρωσία. Η άφιξη των νατοϊκών στρατευμάτων στην Πολωνία θεωρήθηκε από τον Πολωνό Υπουργό Άμυνας, Antoni Macierewicz,  ως «εγγύηση της ανεξαρτησίας από τις στρατιωτικές πιέσεις της ρωσικής πλευράς» (20).

Η ενδεχόμενη αποδυνάμωση του ρόλου του ΝΑΤΟ είναι στενά συνδεδεμένη με την στάση των ΗΠΑ προς τη Ρωσία καθώς και τον διεθνή απομονωτισμό των ΗΠΑ. Ο Michael Crowley στο άρθρο του στο Politico, αναφέρεται διεξοδικά στους ενδεχόμενους δεσμούς της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ με αξιωματούχους και επιχειρηματίες της Ρωσίας (15), ενώ ορισμένοι αναφέρουν πως οι ΗΠΑ επιδιώκουν να προσεγγίσουν την Ρωσία ως εξισορρόπηση έναντι της Κίνας (21). Μια πιθανή επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο κρατών, ενδέχεται να οδηγήσει σε πίεση για την απόσυρση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ από το ανατολικό τμήμα της Συμμαχίας. Όπως προαναφέρθηκε, οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Πολωνίας έχουν επιδεινωθεί και μια στροφή των ΗΠΑ προς τη Ρωσία θα αποτελούσε ένα βασικό αγκάθι στις σχέσεις Βαρσοβίας – Washington. Πρώτον, διότι θα διαταράξει το εσωτερικό της συμμαχίας του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε (ενδεχομένως λόγω άσκηση πίεσης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για άρση των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας). Δεύτερον, διότι σε περίπτωση απόσυρσης των νατοϊκών στρατευμάτων η Πολωνία – όπως και οι γειτονικές της χώρες – θα νιώσει ανασφάλεια απέναντι στη Ρωσία. Έχει υποστηριχθεί πως μια τέτοια εξέλιξη θα προωθούσε τις σχέσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων χωρών (Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία) έτσι ώστε να προωθήσουν από κοινού την προστασία τους εναντίον της Ρωσίας (22). Αρνητικά στη σχέση μεταξύ των δύο κρατών μπορεί να συμβάλει και ο απομονωτισμός των ΗΠΑ. Η λογική του ‘’America First’’, η οποία αναφέρεται στη στροφή των  ΗΠΑ προς την εσωτερική τους ανάπτυξη και την μείωση της παρουσίας στη διεθνή σκηνή ενδέχεται να μειώσει τη συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών.

Όσον αφορά την Ε.Ε., η οποία επίσης αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της πολωνικής εξωτερικής πολιτικής, θα πρέπει να αναφερθεί πως οι ΗΠΑ ακολουθούν μια αρνητική μάλλον στάση. Από την μια πλευρά, ο Trump την έχει χαρακτηρίσει ως όχημα της Γερμανίας, και είχε υποστηρίξει την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. (23). Σε συνέντευξή του στο Reuters, στις 23 Φεβρουαρίου την χαρακτήρισε ‘»υπέροχη» και πως είναι «απόλυτα υπέρ της» (24). Ωστόσο, μάλλον θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ βλέπει την Ε.Ε. ως μια ανταγωνιστική δύναμη, κυρίως σε οικονομικό επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο πως σε ανοιχτή επιστολή προς τους ηγέτες των 27 κρατών – μελών, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, επίσης Πολωνός και πρώην Πρωθυπουργός της χώρας, Donald Tusk, ανέφερε πως ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος αποτελεί μια από τις ‘’ επικίνδυνες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ε.E. (25). Η στάση αυτή των ΗΠΑ αποτελεί έναν κίνδυνο για την Πολωνία, όμως και ίδια έχει κρατήσει μια αμφίσημη στάση απέναντι στην Ε.Ε. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του 2016, η κυβέρνηση είχε διαμάχη με την Ε.Ε. κυρίως λόγω των ζητημάτων που αφορούν στο Συνταγματικό Δικαστήριο και την είσοδο των δημοσιογράφων στο Κοινοβούλιο (26). Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να ενταχθούν οι τελευταίες ενέργειες, όπως η πρόταση του Jacek Saryusz-Wolski ως υποψηφίου για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η απόρριψη του Donald Tusk (που ενόσω ήταν Πρωθυπουργός της χώρας, ανήκε σε ανταγωνιστικό κόμμα) για την ίδια θέση, και υπογραμμίζουν την απομόνωση της πολωνικής ηγεσίας στην Ε.Ε. (27). Η αμφίσημη και ενίοτε εχθρική στάση προς την Ε.Ε. αποτελεί ένα σημείο σύγκλισης μεταξύ των ΗΠΑ και της Πολωνίας και έναν παράγοντα που ίσως τις φέρει πιο κοντά.

 

Συμπεράσματα

Η νέα κυβέρνηση του Donald Trump έχει αμφισβητήσει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ των τελευταίων δεκαετιών. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και κράτη – μέλη της Ε.Ε. έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους. Όμως η πολωνική ηγεσία ανήκε σε αυτές τις κυβερνήσεις οι οποίες ανταποκρίθηκαν θετικά στην εκλογή του Αμερικανού Προέδρου. Θα πρέπει να τονιστεί πως η ισχυροποίηση της συνεργασίας της πολωνικής κυβέρνησης με την κυβέρνηση των ΗΠΑ θα εξαρτηθεί περισσότερο από την ύπαρξη ή όχι κοινών συμφερόντων των δύο κρατών, και λιγότερο από τις προσπάθειες της πολωνικής ηγεσίας. Σε αυτό το σημείο οι δηλώσεις των ηγετών ναι μεν, εκφράζουν προθυμία, ωστόσο τα συμφέροντα και η σύμπλευσή τους παίζουν σημαντικότερο ρόλο. Εξάλλου, η Πολωνία είναι λιγότερο ισχυρή χώρα και καταναλωτής ασφάλειας από το ΝΑΤΟ, οπότε η εκπλήρωση των στόχων της ηγεσίας της θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από τους στόχους της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

 

*Η παρούσα ανάλυση γράφτηκε πριν την επίθεση των ΗΠΑ στη Συρία στις 7 Απριλίου 2017 και την επακόλουθη διαφαινόμενη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική του Donald Trump σε σχέση με τις προεκλογικές του εξαγγελίες.

 

Βιβλιογραφία

  1. Szayna, Thomas S. Polish Foreign Policy under a non – Communist government: Prospects and Problems. RAND Corporation. [Online] 1990. Μάρτιος 25, 2017. [Cited: Απρίλιος 2, 2017.] Available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/notes/2009/N3078.pdf.
  2. Bieńczyk-Missala, Agnieszka. POLAND’S FOREIGN AND SECURITY POLICY: MAIN DIRECTIONS. UNISCI. [Online] 2016, p. 102. [Cited: Απρίλιος 2, 2017.] Available at: https://www.ucm.es/data/cont/media/www/pag-78913/UNISCIDP40-6ABienczyk-Missala1.pdf
  3. Meiklejohn Terry, Sarah . Poland’s foreign policy since 1989: the challenges of independence. Communist and Post-Communist Studies. [Online] 2000, p. 36. [Cited: Απρίλιος 2, 2017.] Available at: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0967067X99000240
  4. Europa. Poland Overview. Europa.eu. [Online] 2017. [Cited: Απρίλιος 2, 2017.] Available at: http://europa.eu/european-union/about-eu/countries/member-countries/poland_en.
  5. Trump Conveys ‘Stay Calm’ Message to Poland Over NATO Angst. Strzelecki , Marek and Moskwa, Wojciech . [Online] 2016. Bloomberg. [Cited: Απρίλιος 2, 2017.] Available at: https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-11-18/trump-call-has-polish-leader-reassured-over-european-security
  6. Trump commits to NATO summit appearance. McKirdy, Euan . [Online] 2017. CNN politics. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://edition.cnn.com/2017/02/06/politics/donald-trump-nato-commitment/
  7. Prezydent Duda pogratulował Trumpowi wygranej w wyborach w USA. Polska Agencja Prasowa. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.pap.pl/aktualnosci/news,699289,prezydent-duda-pogratulowal-trumpowi-wygranej-w-wyborach-w-usa.html
  8. Co łączy Donalda Trumpa i PiS? Mówi o tym premier Beata Szydło. TVN 24. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.tvn24.pl/szydlo-wywiad-dla-reutera-podobienstwa-wygranej-trumpa-i-pis,693050,s.html.
  9. Polityka zagraniczna Prezydenta w 2017 roku. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. [Online] 2017. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,461,-minister-krzysztof-szczerski–o-polityce-zagranicznej-prezydenta-andrzeja-dudy-w-2017-roku.html.
  10. Trump confirms Warsaw as important ally in talks with Polish president. Polish Radio English Section. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/280280,Trump-confirms-Warsaw-as-important-ally-in-talks-with-Polish-president
  11. Telefoniczna rozmowa Duda – Trump. TVN 24. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/rozmowa-telefoniczna-andrzeja-dudy-z-donaldem-trumpem,692520.html
  12. Ambasador o kulisach rozmowy Dudy i Trumpa. TVN 24. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/rozmowa-dudy-i-trumpa-piotr-wilczek-o-szczegolach,692560.html
  13. NATO. Strategic Concept for the Defence and Security of the Members of the North Atlantic Treaty Organization. NATO. [Online] 2010. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_publications/20120214_strategic-concept-2010-eng.pdf.
  14. Fearing Russia, Poland Looks to NATO. Roscher, Franziska . [Online] 2016. Handelsblatt GLOBAL. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: https://global.handelsblatt.com/politics/fearing-russian-aggression-poland-looks-to-nato-532200
  15. All of Trump’s Russia Ties, in 7 Charts. Crowley, Michael. [Online] 2017. Politico. [Cited: Απρίλιος 3, 2017.] Available at: http://www.politico.eu/article/all-of-trumps-russia-ties-in-7-charts/
  1. Κ. Υφαντής: Η Ανατολική Ασία το νέο πεδίο ενδιαφέροντος για τη διεθνή ασφάλεια. Λαμπρόπουλος, Νίκος and Μαυρογένης, Σπύρος. [Online] 2017. EURACTIV. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.euractiv.gr/section/all/interview/to-kektimeno-ton-evroatlantikon-sheseon-tha-einai-anthektiko/
  2. Trump’s claim that the U.S. pays the ‘lion’s share’ for NATO. Kessler, Glenn . [Online] 2016. The Washington Post. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: https://www.washingtonpost.com/news/fact-checker/wp/2016/03/30/trumps-claim-that-the-u-s-pays-the-lions-share-for-nato/?utm_term=.823159580cff
  3. NATO. Warsaw Summit Communiqué. NATO. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_133169.htm.
  4. Παρουσία Τραμπ η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ. ΣΚΑΪ. [Online] 2017. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.skai.gr/news/world/article/342089/parousia-trab-i-sunodos-korufis-tou-nato/
  5. Macierewicz: wojska NATO i USA w Polsce gwarantem naszej niezależności. Polska Agencja Prasowa. [Online] 2017. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.pap.pl/aktualnosci/news,774153,macierewicz-wojska-nato-i-usa-w-polsce-gwarantem-naszej-niezaleznosci.html
  6. Why Trump Can’t Break Russia Away From China. Oudenaren, John S. Van . [Online] 2017. The Diplomat. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://thediplomat.com/2017/02/why-trump-cant-break-russia-away-from-china/
  7. What Trump Means for Central and Eastern Europe. Kinstler, Linda. [Online] 2016. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] The Atlantic. Available at: https://www.theatlantic.com/international/archive/2016/11/trump-putin-nato-hungary-estonia-poland-orban/508910/
  8. Ο Τραμπ ξαφνικά συμπάθησε την ΕΕ;. Gotev, Georgi. [Online] 2017. EurActiv. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: https://www.euractiv.gr/section/i-eyropi-kai-o-kosmos/news/o-trab-xafnika-sybathise-tin-ee/
  9. EU relieved but wary after Trump endorses it as “wonderful”. Macdonald , Alastair . [Online] 2017. Reuters. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-eu-idUSKBN1631PM
  10. Donald Tusk says Donald Trump poses existential threat to Europe. Pasha Robinson, Lucy. [Online] 2017. The Independent. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.independent.co.uk/news/world/europe/donald-tusk-donald-trump-existential-threat-europe-brexit-eu-theresa-may-a7555061.html
  11. Today’s Poland unworthy of EU, as it infringes on rule of law – Luxembourg FM. Reuters. [Online] 2017. Reuters. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: https://www.rt.com/news/378634-poland-out-eu-luxembourg/
  12. Poland to oppose Tusk’s re-appointment as EU leaders” chair. Kelly, Lidia and Strupczewski, Jan. [Online] 2017. Reuters. [Cited: Απρίλιος 4, 2017.] Available at: http://www.reuters.com/article/us-poland-eu-tusk-idUSKBN1671U3