Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Εισαγωγή
Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (ΕΣ) του Ιουνίου[1], εγκρίθηκε το νέο στρατηγικό θεματολόγιο της Ένωσης για την περίοδο 2019-2024, το οποίο επικεντρώνεται σε τέσσερις βασικές προτεραιότητες: Πρώτον, στην προστασία των πολιτών και των ελευθεριών, δεύτερον, στην ανάπτυξη μιας ισχυρής και δυναμικής οικονομικής βάσης, τρίτον, στην οικοδόμηση μιας κλιματικά ουδέτερης, πράσινης, δίκαιης και κοινωνικής Ευρώπης και τέταρτον, στην προαγωγή των ευρωπαϊκών συμφερόντων και αξιών στη διεθνή σκηνή.
Μετά από μία τριήμερη συνάντηση σε δύο φάσεις (30/06-02/07), το ΕΣ[2] προέβη σε μία συμφωνία πακέτο αναφορικά με τις υποψηφιότητες για την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ύπατου εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική (Ισπανός κ. Ζοζέπ Μπορέλ-Σοσιαλιστής), την Πρόεδρο της ΕΚΤ (Γαλλίδα κα Κριστίν Λαγκάρντ-ΕΛΚ), ενώ εξέλεξε Πρόεδρό του για την περίοδο από την 1η Δεκεμβρίου 2019 έως την 31η Μαΐου 2022 τον Βέλγο Φιλελεύθερο και πρώην Πρωθυπουργό της χώρας κ. Σαρλ Μισέλ. Είναι η πρώτη φορά που προτείνονται δύο γυναίκες και δύο άντρες για τις θέσεις αυτές.
Νέα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Με τις νέες ισορροπίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) και την επίμονη άρνηση των πολιτικών ομάδων στο πρόσωπο του υποψηφίου του ΕΛΚ κ. Βέμπερ ως μη έμπειρου, ο προβληματισμός συνεχίστηκε και για την άλλη υποψηφιότητα της επίσης γερμανίδας και από το ΕΛΚ κα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η κριτική εστιάστηκε στο γεγονός ότι επιλέχθηκε εκ των άνω αλλά και γιατί δεν προερχόταν από την βούληση των Ευρωπαίων αφού δεν ήταν υποψήφια. Παρόλα αυτά, τελικά εξελέγη με 383 ψήφους υπέρ και 327 κατά[3].
Δεν θα σταθώ στο βιογραφικό της ούτε στο γεγονός πως εξελέγη με ισχνή πλειοψηφία. Δημοκρατία έχουμε άλλωστε και ούτε ήταν σίγουρο ότι θα εκλεγεί όπως συνέβη το 2014 με τον κ. Γιούνκερ (422 ψήφοι). Είναι κατανοητό όμως το ΕΚ να έχει ενστάσεις αφού δεν ζητήθηκε ο λόγος του και η ακρόαση της στις πολιτικές ομάδες δεν έτυχε καλής υποδοχής αφού δεν φάνηκε να γνωρίζει πολλά και ούτε υποσχέθηκε πολλά.
Ωστόσο, αυτό που αξίζει να δούμε είναι οι θέσεις που παρουσίασε και πόσο αυτές ακολουθούν το επόμενο θεματολόγιο. Και επειδή ακριβώς δεν ήταν υποψηφία, είναι πολύ νωρίς να περιμένει κανείς μέσα σε δύο βδομάδες από την ανακοίνωση της υποψηφιότητας της να έχει ένα λεπτομερές σχέδιο για την ΕΕ.
Από την άλλη ήταν εμφανές, πως η κα φον ντερ Λάιεν εστίασε σε θέματα ευαίσθητα για τις ομάδες των Πρασίνων και σε ένα μεγάλο μέρος των Σοσιαλιστών και Φιλελευθέρων για να κερδίσει ψήφους, ενώ το γεγονός πως ήταν η πρώτη γυναίκα υποψήφια προφανώς ενοχλεί ή προβληματίζει αρκετούς. Για αυτό και στην ατζέντα[4] που παρουσίασε, εστιάζει κυρίως σε περιβαλλοντικά και θέματα κοινωνικής πολιτικής και ισότητας φύλου.
Οι προτεραιότητές της περιλαμβάνουν έξι θεματικές ενότητες:
- Ένα Ευρωπαϊκό Πράσινο Deal
- Μια οικονομία που λειτουργεί για τους ανθρώπους
- Μια Ευρώπη κατάλληλη για την ψηφιακή εποχή
- Προστασία του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής
- Μια ισχυρότερη Ευρώπη στον κόσμο
- Μια νέα ώθηση για την ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Συνοπτικά τι αναφέρει σε αυτές τις ενότητες;
Καταρχάς επιθυμεί μια ισορροπημένη[5] από άποψη φύλου Επιτροπή (μόνο 35 από τους 183 Επιτρόπους ήταν γυναίκες από το 1958 έως σήμερα) και να ασχοληθεί με την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
Τις πρώτες 100 μέρες θα προχωρήσει ένα «Ευρωπαϊκό Νew Deal». Στόχος, η Ένωση να γίνει η πρώτη ήπειρος ουδέτερη ως προς τον άνθρακα έως το 2050, μειώνοντας τις εκπομπές μέχρι το 2030 κατά 55% (υφιστάμενη υπόσχεση 40%). Το πιο πιεστικό πρόβλημα είναι να διατηρηθεί ο πλανήτης υγιής, αναφέρει.
Προς αυτή την κατεύθυνση είναι αναγκαίο να εκπαιδευτούν οι πολίτες και να δοθούν κίνητρα για αυτό και προτείνει τη δημιουργία ενός ακόμα «Συμφώνου, για το Κλίμα» αυτή τη φορά, που θα περιλαμβάνει τις περιφέρειες, τις τοπικές κοινωνίες, την Κοινωνία των Πολιτών, τη Βιομηχανία και τα σχολεία. Όλα αυτά σαφώς θα επηρεάσουν πολλούς πολίτες για αυτό και προτείνει τη σύσταση «Ταμείου Ήπιας Μετάβασης» αλλά και «Σχεδίου Επενδύσεων Αειφόρου Ανάπτυξης» που θα μετατρέψει μερικώς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σε «Κλιματική Τράπεζα».
Προτείνει επίσης έναν «εγγυημένο κατώτατο μισθό» για όλους τους εργαζομένους στην ΕΕ και ένα «ενιαίο σχήμα επιδόματος ανεργίας» το οποίο θα συμπληρώνει τα εθνικά σχήματα σε περιόδους εξωτερικών κραδασμών. Επιμένει και σε ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα, σημειώνοντας πως οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν είναι αποδεκτό να πληρώνουν ελάχιστους φόρους.
Όσον αφορά το μεταναστευτικό, προτείνει ένα «Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση» και την επανάληψη των προσπαθειών για την μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος παροχής ασύλου με νέα προσέγγιση κατανομής των βαρών. Η ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων και της ακτοφυλακής είναι επίσης σημαντική για αυτό και πρέπει η «Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή» να συγκροτηθεί νωρίτερα από το 2027, το 2024 το αργότερο.
Υπόσχεται επίσης μεταρρυθμίσεις στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ θα εποπτεύει την εφαρμογή του κράτους δικαίου στα κράτη-μέλη και τάσσεται υπέρ της αναθεώρησης της εξωτερικής πολιτικής και την αντικατάσταση της αρχής της ομοφωνίας στη λήψη αποφάσεων με την αρχή της πλειοψηφίας. Ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής άμυνας τέλος, παραμένει το ΝΑΤΟ. Θα πρέπει ωστόσο να γίνουμε πιο ευρωπαϊκοί τονίζει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δημιουργήσαμε την Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση.
Όσον αφορά το Brexit, υποστηρίζει ότι θα δώσει στο Ηνωμένο Βασίλειο περισσότερο χρόνο, εφόσον τον χρειαστεί (η προθεσμία λήγει στις 31/10/2019).
Επίλογος
Η αλληλουχία των θεματολογιών της κας φον ντερ Λάιεν και του ΕΣ μπορεί να μην είναι εμφανής -δεν θα μπορούσε άλλωστε- αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η συμμαχία των τριών ομάδων (ΕΛΚ-Σοσιαλιστών-Φιλελευθέρων) που φαίνεται να την εξέλεξαν να συνεχιστεί την επόμενη πενταετία.
Ας μην ξεχνάμε πως μπορεί την νομοθετική πρωτοβουλία την έχει αποκλειστικά η Επιτροπή, αλλά τις κατευθυντήριες γραμμές τις δίνει το ΕΣ και σε αυτό θα χρειαστεί τη βοήθεια του ΕΚ για να λειτουργήσει το σύστημα λήψης αποφάσεων.
Είναι επίσης νωρίς να κρίνουμε από τώρα. Ο καθένας πρέπει να κρίνετε εκ του αποτελέσματος. Τις βάσεις έχει πρότεινε στις οποίες συμπεριέλαβε και τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές που είναι απαραίτητες για να λειτουργήσει το όραμά της για την Ένωση, δηλαδή την νέα διακυβέρνηση, το ρόλο μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων και την εσωτερική αναδιοργάνωση της ίδιας της Επιτροπής.
Υπάρχουν όμως και πολλά «μελανά» σημεία ή μη αναφορές σε σημαντικά ζητήματα.
Για παράδειγμα δεν γίνεται καμία αναφορά στην εμπορική διαμάχη με ΗΠΑ και Κίνα, ή μνεία για αναμόρφωση της βιομηχανικής πολιτικής και της πολιτικής ανταγωνισμού, ή ακόμα και προτάσεις για τον επόμενο προϋπολογισμό της Ένωσης.
Στο παζλ, πρέπει να συμπεριλάβουμε και την τελική επιλογή και έγκριση των υπολοίπων Επιτρόπων και το έργο που θα παράξουν.
Υποσημειώσεις
[1] Βλ. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9-2019-INIT/el/pdf
[2] Βλ. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-18-2019-INIT/el/pdf
[3] Βλ. http://www.europarl.europa.eu/news/el/press-room/20190711IPR56824/to-ek-exelexe-tin-ursula-von-der-leyen-proti-gunaika-proedro-tis-epitropis
[4] Ursula von der Leyen, «Α Union that strives for more. My agenda for Europe», 16/7/19. Βλ. επίσης ομιλίας της στο ΕΚ http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-19-4230_en.htm
[5] Επίσημα κάθε χώρα θα προτείνει έναν άντρα και μία γυναίκα, στην περίπτωση της Ελλάδας όπως φαίνεται, η γυναικεία υποψηφιότητα θα συνοδεύεται και με ένα παραγωγικό χαρτοφυλάκιο. Πρακτικά είναι και η σειρά μας να προτείνουμε γυναίκα!