Ελληνικά
Γράφει η Δέσποινα Αλεξίου, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Η φυλακή του Γκουαντάναμο ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2002, λίγους μήνες μετά τα δραματικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στα πλαίσια του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας”, που κήρυξε ο Τζόρτζ Μπους, για την φύλαξη εξαιρετικά επικίνδυνων ανθρώπων, προκειμένου να εξαλειφθεί κάθε ενδεχόμενη νέα απειλή για τις ΗΠΑ, όπως επίσης και για την συλλογή πληροφοριών από τους κρατουμένους-υπόπτους για τέλεση τρομοκρατικών ενεργειών. Η φυλακή αυτή βρίσκεται στον κόλπο του Γκουαντάναμο στο νοτιοανατολικό άκρο της Κούβας. Τα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης τοποθεσίας είναι αφενός πως αποτελεί στρατιωτική βάση των ΗΠΑ, και αφετέρου ότι δεν υπάγεται στο Αμερικανικό νομοθετικό πλαίσιο. Στην πράξη, οι κρατούμενοι έχουν μεταφερθεί σ’αυτόν το χώρο, χωρίς προηγούμενη δίκη, ενώ ταυτόχρονα έχουν υποβληθεί σε ποικίλα είδη ακραίων βασανιστηρίων (στο απόγειο της λειτουργίας του ο αριθμός των κρατουμένων υπολογιζόταν περί τους 780 – μάλιστα, υποστηρίζεται οτι μεγάλο ποσοστό των εγκλείστων δεν ήταν τρομοκράτες, αλλά απλοί στρατιώτες που οδηγηθήκαν εκεί λόγω της αμειβόμενης κατάδοσης “υπόπτων”).
Από την πρώτη προεδρική προεκλογική του εκστρατεία(2007-2008), ο Μπάρακ Ομπάμα αναφέρθηκε με αποφασιστικό τρόπο στην ανάγκη οριστικής λήξης της λειτουργίας της φυλακής, συγκεντρώνοντας την στήριξη αμφοτέρων της Κλίντον και του Μακέιν. Μάλιστα, σε δηλώσεις της η πρώην υποψήφια για την προεδρία των ΗΠΑ σημείωσε πως το Γκουαντάναμο έχει εμπνεύσει περισσότερους τρομοκράτες απ’όσους έχει φυλακίσει (αξίζει να υπογραμμισθεί, βέβαια, πως κατά την διάρκεια των χρόνων η στάση της Κλίντον άλλαζε). Μολονότι, ο πρόεδρος Ομπάμα υπέγραψε, δύο μόλις μέρες μετά την ανάληψη της εξουσίας διάταγμα με σκοπό να κλείσει η φυλακή εντός ενός έτους, ακόμη και σήμερα είναι εν ενεργεία, αν και με λιγότερους κρατούμενους, κοστίζοντας στους Αμερικανούς φορολογουμένους πολλά εκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Τροχοπέδη στην προσπάθεια του Ομπάμα αποτέλεσε το Κονγκρέσο, ιδιαίτερα όσον αφορά στο ζήτημα της μετεγκατάστασης των κρατουμένων. Η κυβέρνηση του Ομπάμα, δεν μπορούσε να οδηγήσει τους κρατούμενους εντός των ΗΠΑ, καθώς το Κονγκρέσο είχε κανει σαφή την αντίθεσή του προς αυτό, ενώ ταυτόχρονα η επιλογή επιστροφής τους στις χώρες καταγωγής τους δεν ήταν εύλογη, καθώς αυτές ήταν είτε ασταθείς είτε επικίνδυνες γι’αυτούς, λόγω των βασανιστηρίων που επρόκειτο να υποστούν. Ακόμη, ήθελαν να είναι βέβαιοι πως δεν θα αποτελούν μελλοντικό κίνδυνο για την ασφάλεια των ΗΠΑ ή της Διεθνούς Ασφάλειας εν γένει, οπότε απαραίτητη κρινόταν η αξιοπιστία των χωρών υποδοχής όσον αφορά την μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των μετεγγατεστημένων κρατουμένων. Εντούτοις, δύσκολη ήταν η προσπάθεια διαπραγμάτευσης με τις δυνητικές χώρες υποδοχής, αφού αρχικά όφειλαν να τις πείσουν να δεχθούν ανθρώπους που δεν ήθελαν οι ίδιοι στις χώρες τους και έπειτα να αποδεχθούν τους όρους που θα τους έθεταν. Επομένως, για τα επόμενα χρόνια, οι μεταφορές ήταν ελάχιστες.
Την περίοδο που ο Πρόεδρος Ομπάμα υπηρετούσε τη δεύτερη προεδρική του θητεία (2013-2017) και οι κρατούμενοι είχαν προχωρήσει σε απεργία πείνας, σε ομιλία του δήλωσε ότι η λειτουργία του κέντρου προκαλεί την κοινή γνώμη, σχετικά με το κράτος δικαίου, ενώ παράλληλα τόνισε το υπέρογκο ποσό που δαπανάται ετησίως για τις ανάγκες του. Πράγματι, επιτελέστηκε σημαντικό έργο, παρά τις αντιδράσεις των Ρεπουμπλικανών ενώ μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις ο ίδιος ο Πρόεδρος Ομπάμα ασχολήθηκε με τις διαπραγματεύσεις, εφόσον ήθελε να επιλυθεί το ζήτημα πριν τη λήξη της θητείας του. Φθάνοντας στο τέλος της, λοιπόν, ο αριθμός των κρατουμένων ανέρχονταν στους 41 έναντι των 245 περίπου που παρέμεναν εκεί, όταν ανέλαβε τα προεδρικά του καθήκοντα.
Η επόμενη μέρα στο Γκουαντάναμο
Κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας το (2015-2016) ο μετέπειτα εκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ήταν υπέρμαχος της συνέχισης της λειτουργίας της φυλακής του Γκουαντάναμο, ενώ δεν δίσταζε να αντιτίθεται δημοσίως στις προσπάθειες του Μπάρακ Ομπάμα να κλείσει τη φυλακή. Μάλιστα, σε αναρτήσεις του στο twitter δήλωνε πως πρέπει να διακοπούν οι μεταφορές, εφόσον είναι επικίνδυνοι άνθρωποι και δεν πρέπει να επιστρέψουν στο πεδίο της μάχης, ενώ το κέντρο κρατουμένων ταυτόχρονα θα γεμίσει με “κακούς” ανθρώπους. Ήδη από την προεδρία του Τζόρτζ Μπους, ο αριθμός των κρατουμένων στη φυλακή του Γκουαντάναμο μειώθηκε κατακόρυφα. Παρά τα οκτώ χρόνια της προεδρίας του και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες του, ο Ομπάμα δεν κατόρθωσε να εκπληρώσει εν τέλει την υπόσχεσή του, κάτι που αναγνώρισε κι ο ίδιος με απογοήτευση. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Τραμπ το μέλλον του κέντρου κρατουμένων προβλέπεται αβέβαιο.
Βιβλιογραφία
Corera, G. (2017, January 5). What does the future hold for Guantanamo? Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38509031
Sorkin, A. D. (2016, February 25). Obama’s Flawed Plan to Close Guantánamo. Retrieved from http://www.newyorker.com/news/amy-davidson/obamas-flawed-plan-to-close-guantanamo
Bruck, C. (2016, August 1). Why Obama Has Failed to Close Guantánamo. Retrieved from http://www.newyorker.com/magazine/2016/08/01/why-obama-has-failed-to-close-guantanamo
GERSTEIN , J. (2016, September 12). White House seems to rule out last-minute Obama move to empty Guantanamo. Retrieved from http://www.politico.com/blogs/under-the-radar/2016/12/guantanamo-bay-closed-obama-232434
ΗΠΑ: Ο Τραμπ «παγώνει» τις αποφυλακίσεις από το Γκουαντάναμο. (2017, January 3). Retrieved from http://www.protothema.gr/world/article/642370/ipa-o-trab-pagonei-tis-apofulakiseis-apo-to-gouadanamo/