Γράφει ο Εμμανουήλ Καρακόλιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Είναι πλέον γεγονός, ότι η Κίνα αναπτύσσεται όλο και περισσότερο. Κύριος στόχος της, αποτελεί η πραγμάτωση του «Κινεζικού ονείρου», που σημαίνει πλούτος και ισχύς του Κινεζικού λαού έναντι των υπολοίπων. Η κομμουνιστική αυτή χώρα με την μεταρρυθμιστική πολιτική ηγεσία, συμβάλλει στην περιφερειακή σταθερότητα και την οικονομική ευημερία της ευρύτερης περιοχής. Διεθνώς η Κίνα επιδεικνύει μια ειρηνική και εποικοδομητική στάση στην παγκόσμια πολιτική σκακιέρα, με πρωταρχικό σκοπό την εσωτερική μεταρρύθμιση και οικονομική ανάπτυξη.
Η ειρηνική άνοδος της Κίνας οφείλεται στην περιφερειακή ασφάλεια, στη διατήρηση της σταθερότητας στην Κορεατική Χερσόνησο, στη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, στην καταπολέμηση της πειρατείας στον Ειρηνικό ωκεανό και κυρίως στην επιβολή της Αντιτρομοκρατίας. Αποτελεί σήμερα τη 2η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και αναμένεται να ξεπεράσει τις ΗΠΑ στο άμεσο μέλλον. Για να συνεχίσει όμως να αναπτύσσεται, είναι αναγκαίο ένα σταθερό περιφερειακό περιβάλλον. Σημαντική ευκαιρία στρατηγικής σημασίας για τη χώρα, στάθηκε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, που οδήγησε στην κατάκτηση μεγαλύτερου μεριδίου στην παγκόσμια οικονομία, ως απόρροια της συνεργασίας της, για την ανασυγκρότηση του Διεθνούς συστήματος.
Οδηγούμαστε πλέον σε ένα πολυπολικό Διεθνές σύστημα, με την Κίνα να κατέχει ηγετικό ρόλο, ως Μεγάλη Δύναμη που αντιτίθεται στις μονοπολικές φιλοδοξίες της Αμερικής. Η Κινεζική εξωτερική πολιτική, προέρχεται αυστηρά από τις θέσεις του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Όσον αφορά την πολιτική άμυνας και ασφάλειας, αδιαμφισβήτητες παραμένουν οι αξιωματικές αρχές της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας. Η χώρα έχει ανάγκη από έναν στρατό, ανάλογο με την διεθνή θέση της Κίνας στο σύγχρονο διεθνές σύστημα κρατών, ικανό να υπερασπίζεται και να διαφυλάττει τα συμφέροντα της ασφάλειας και της ανάπτυξης της Κίνας, γι’ αυτό και η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια δαπανά μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ της στην Άμυνα. Στρατός, Ναυτικό, Αεροπορία, Διάστημα και Ασφάλεια του κυβερνοχώρου, έχουν προστεθεί στην ατζέντα των θεμάτων του Κινέζου προέδρου. Στόχος του, να δημιουργήσει ένα σύγχρονο στρατό, που να είναι σε θέση να κερδίσει τον τοπικό περιφερειακό πόλεμο σε μια εποχή πληροφόρησης. Η Κίνα δηλώνει ότι θα συνεχίσει την στρατηγική της ειρηνικής ανάπτυξης και θα ακολουθήσει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική ειρηνικών επιλύσεων των διαφορών της.
Αναφερόμενοι στην συνεργασία, στον ανταγωνισμό και στην διαμόρφωση προοπτικών των σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας, επισημαίνουμε την σημασία της περιφερειακής διπλωματίας. Κάνοντας μία ιστορική αναδρομή, βλέπουμε ότι μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ πέτυχαν την αδιαμφισβήτητη κυριαρχία τους στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού πράγμα το οποίο είχε αποτελέσει σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης του γεωπολιτικού και γεωοικονομικού περιβάλλοντος της Κίνας. Τις δεκαετίες 1950 – 1960, οι ΗΠΑ θεωρήθηκαν σημαντική απειλή για την ασφάλεια της Κίνας, λόγω της Αμερικανικής επεκτατικότητας στην γειτονιά της. Τις δεκαετίες 1970 – 1980 κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Κίνα και οι ΗΠΑ συμμάχησαν ως αποτέλεσμα της τριγωνικής διπλωματίας που εμπνεύστηκαν και εφάρμοσαν οι Νίξον-Κίσινγκερ έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η κυβέρνηση Ομπάμα εφάρμοσε «Στρατηγική πολιτική Επανεξισορρόπησης» με την Κίνα, στον Ειρηνικό ωκεανό.
Τρεις είναι οι βασικές πτυχές των Κινεζικών – Αμερικανικών αλληλεπιδράσεων στην Ασιατική περιφέρεια:
- Η συνεργασία: σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος
- Ο ανταγωνισμός: διότι το Πεκίνο θεωρεί ότι οι ΗΠΑ υπονομεύουν τα εθνικά του συμφέροντα σε γειτονικές περιοχές της Ασίας.
- Η διαμόρφωση της περιφερειακής διπλωματίας της Κίνας: προτρέποντας σε καλύτερες σχέσεις με τους γείτονες της.
Θεωρητικά οι σχέσεις Πεκίνου – Ουάσιγκτον εδράζονται στη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων, αλλά λόγω ανταγωνισμού, είναι σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένες από τις ρεαλιστικές ιδέες της εξουσίας, της κυριαρχίας και της θεσμικής εξισορρόπησης. Πιο συγκεκριμένα, η σχέση τους οξύνεται λόγω της διαμάχης Κίνας – Ιαπωνίας, που αποτελεί βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ στην Ασία, για την θάλασσα της ανατολικής Κίνας, την θάλασσα της Νότιας Κίνας, του Βιετνάμ, της Μυανμάρ, της Ινδίας και της Ρωσίας. Λόγω της εδραιωμένης ηγεμονικής τους δύναμης, οι δυο χώρες οδηγούνται σταδιακά προς την σύγκρουση. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να προωθηθεί η ευρύτερη συνεργασία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος, οι οποίοι είναι η αντιμετώπιση του πυρηνικού προγράμματος της Β. Κορέας και το ζήτημα του Αφγανιστάν. Γενικότερα, έχουν κοινά συμφέροντα στην σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής της Ασίας – Ειρηνικού.
Η Συνεργασία και ο Ανταγωνισμός Κίνας – ΗΠΑ, είναι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος και θα συνεχίσουν να υφίστανται και στο μέλλον. Σε ότι αφορά την συνεργασία τους, αναπτύσσεται στην Κορεατική Χερσόνησο, το Αφγανιστάν και στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Ο ανταγωνισμός τους υφίσταται στην Αμερικανική υποστήριξη των Φιλιππίνων, της Ιαπωνίας και του Βιετνάμ. Από ρεαλιστική άποψη, η Κίνα σημειώνει μεγαλύτερη πρόοδο στην ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών δεσμών ασφάλειας με τους γείτονες της και στην επέκταση της περιφερειακής επιρροής της, έναντι των ΗΠΑ. Όπως έγραφε και ο Zbigniew Brzezinski «Για να αυξηθεί η πιθανότητα η Κίνα να γίνει σημαντικός παγκόσμιος εταίρος, θα πρέπει η Αμερική να αποδεχθεί σιωπηρά την πραγματικότητα της γεωπολιτικής υπεροχής της Κίνας στην ηπειρωτική Ασία, καθώς και την συνεχή αύξηση της σε κυρίαρχη Ασιατική οικονομική δύναμη». Στον 21ο αιώνα, ο Ειρηνικός θα αντικαταστήσει τον Ατλαντικό ωκεανό, ως κέντρο βαρύτητας για την παγκόσμια πολιτική και οικονομία. Η Διπλωματία Μεγάλης ισχύος της Κίνας, θα καθορίσει στο άμεσο μέλλον το τοπίο των σχέσεων στην περιφερειακή πολιτική οικονομία της Ασίας – Ειρηνικού.
Η Κίνα προεδρεύει στην ASEAN[1] ως υπεύθυνη μεγάλη Δύναμη προώθησης της παγκόσμιας ειρήνης. Πιο συγκεκριμένα, ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπινγκ δήλωσε ότι η Κίνα δεσμεύσει ετησίως 1 δισ.$ για την δημιουργία ειρηνευτικής στρατιωτικής δύναμης 8.000 ανδρών. Ακόμη, ανακοίνωσε την μείωση 300.000 Κινεζικών στρατευμάτων, για την ώθηση και εδραίωση της παγκόσμιας ασφάλειας, στα πλαίσια του «Αφοπλισμού». Η σχέση Κίνας – ASEAN είναι καθοριστικής σημασίας για την πραγμάτωση της ασφάλειας της, έτσι δημιουργούνται νέες σχέσεις μεγάλου μεγέθους, που οδηγούν από τον ασαφή ιδεαλισμό στον δομικό ρεαλισμό. Ως εκ τούτου, η Κίνα υιοθετεί μια νέα ρεαλιστική προσέγγιση έναντι των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων της Ρωσίας, ΕΕ, Ιαπωνίας και Ινδίας.
Η Κίνα πρότεινε την «νέα Ασιατική Ασφάλεια», τονίζοντας ότι οι άνθρωποι της Ασίας είναι οι μόνοι αρμόδιοι να διευθύνουν τις υποθέσεις της Ασίας. Αυτό αναφέρεται στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που δείχνουν την μετατόπιση της Κίνας από την στρατηγική βάση του Δυτικού Ειρηνικού προς την Κεντρική Ευρασία. Υλοποιείται με τη διατήρηση καλών σχέσεων με τους γείτονες της, όπως επίσης και με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Ρωσία. Η Κίνα ακολουθεί την πάγια θέση της: «Διατηρώντας χαμηλό προφίλ, αναπτύσσουμε τις δυνατότητες μας». Έτσι, οδεύει ταχύτατα προς την πραγμάτωση της ειρήνης και ευημερίας μέσω της κερδοφόρου συνεργασίας με άλλα έθνη, χωρίς να αμφισβητούνται τα εθνικά της συμφέροντα. Συνεχίζει να αναβαθμίζει τον στρατό της και επιμένει για την ισορροπημένη ανάπτυξη, τόσο της σκληρής όσο και της μαλακής ισχύος.
Η Διπλωματία της Κίνας, έχει γίνει ευρέως αντιληπτή ως πιο ισχυρή από το 2009 και μετά, λόγω του εθνικισμού, του λανθασμένου υπολογισμού της ανισότητας της ισχύος, της παγκόσμιας ανασφάλειας και της μετάβασης στην παγκόσμια ηγεσία. Για να επιτευχθεί η γιγάντωση της Κίνας πρέπει να ανοίξει την πόρτα προς τα έξω και συγκεκριμένα προς τον Δυτικό κόσμο. Η πολιτική ανοίγματος της Κίνας συνεχίζεται και μέχρι σήμερα, μετά από τρεις δεκαετίες μεταρρυθμίσεων. Η οικονομική κρίση του 2007 – 2008, άνοιξε ένα στρατηγικό παράθυρο ευκαιρίας για την εφαρμογή των δικών της ιδεών και για την αναδιάρθρωση της διεθνούς τάξης. Είναι πλέον ο μεγαλύτερος πιστωτής των ΗΠΑ και ένας από τους πιο δραστήριους παίκτες στην Αφρική και την Λατινική Αμερική.
Αριθμητικά, το 2010, η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία και έγινε η 2η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ, έχοντας επενδύσει 279 δις δολάρια στην έρευνα και την καινοτομία το 2017. Το άνοιγμα προς τα έξω οδηγεί στην ταχεία ανάπτυξη της οικονομίας της αγοράς, όμως με καταστροφικές συνέπειες για τα αδύναμα στοιχεία της κοινωνίας. Η ηγεσία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, έχει πλήρη επίγνωση της φωνής των διαμαρτυριών των αδύναμων κοινωνικών ομάδων, γι’ αυτό και στην κορυφή της ατζέντας, δεσπόζουν οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Με όραμα, την ηθική και κοινωνική δικαιοσύνη, ο στόχος είναι η αναδιανομή των πόρων με κοινωνική διαφάνεια. Ο μεγάλος οικονομολόγος και φιλόσοφος Adam Smith υποστήριζε ότι: «Αν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου, είναι συγκεντρωμένο στα χέρια των λίγων, σε μία χώρα, τότε αυτή η χώρα δύσκολα μπορεί να δει την αρμονία και την σταθερότητα».
Προσωπικά εκτιμώ, πως η Κινεζική ηγεσία ηγείται σε περιφερειακό επίπεδο με πρωταρχικό σκοπό της, την εγχώρια ανάπτυξη, την διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας, την προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας, την κατανόηση και σύγκλιση προσπαθειών όλων των εθνών στην περιοχή. Το κλειδί για την βιώσιμη περιφερειακή σταθερότητα και ανάπτυξη, είναι ο τρόπος ενίσχυσης της περιφερειακής, οικονομικής και πολιτιστικής ολοκλήρωσης σε μια περίοδο βαθιάς μετάβασης της ανερχόμενης Κίνας.
Η Διεθνής Στρατηγική της Κίνας, στοχεύει στην «Δυναμική Κίνα», γι’ αυτό χρήζει κοινής ανασυγκρότησης της παγκόσμιας τάξης, που να μη βασίζεται σ’ ένα μονοπολικό σύστημα, αλλά να αντικατοπτρίζει τα συμφέροντα των νέων ανερχόμενων δυνάμεων του κόσμου (G-20). Βέβαια, η Κεντρική Αξιωματική Αρχή της Κινεζικής πολιτικής είναι και παραμένει η επιβίωση του μονοκομματικού συστήματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στο εσωτερικό της.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Chitakornkijsil, P. (2014). Impact of Chinese Cultural Development and Negotiation Strategies, FDI, Competitiveness, China International Business Growth, and Management Practice. The International Journal of Organizational Innovation. 1 (1), 13-40.
- Daniel, C. (2016). Network Governance and the Making of Brazil’s Foreign Policy Towards China in the 21st Century*. Contexto Internacional. 38 (1), 277-312.
- He, K – Feng, H. (2013). Xi Jinping’s Operational Code Beliefs and China’s Foreign Policy. The Chinese Journal of International Politics. 6 (1), 209–231.
- James, K (2007). Η Κίνα κατακτά τον κόσμο. 11th ed. Αθήνα: Νίκας / Ελληνική Παιδεία Α.Ε.. 303.
- Jose, S. (2016). Reviewing Trade Policy in China During the Transition to Balanced Economic Growth. The World Economy. 1 (10), 1934-1946.
- Kyae, L – Robert, H. (2015). A comparative review for understanding elite interest and climate change policy in China. Springer Science & Business Media Dordrecht. 1 (1), 1177-1193.
- Linda, Y (2013). China“s Growth: The Making of an Economic Superpower. London: Oxford. 368.
- Nele, N. (2014). China’s Foreign Strategy After the 18th Party Congress: Business as Usual? Journal of Chinese Political Science. 1 (1), 17-33.
- Qin, Y. (2014). Continuity through Change: Background Knowledge and China’s International Strategy. The Chinese Journal of International Politics. 10 (1093), 285–314.
- Renato, C. (2016). The Duterte Administration’s Foreign Policy: Unravelling the Aquino Administration’s Balancing Agenda on an Emergent China. Journal of Current Southeast Asian Affairs. 3 (1), 139–159.
- Renato, C. (2016). Twenty-First Century Philippines’ Policy Toward an Emergent China: From Equi-Balancing to Strategic Balancing. Asian Politics & Policy. 8 (2), 305–328.
- WEN, Z. (2015). Personalized Foreign Policy Decision-making and Economic Dependence: A Comparative Study of Thailand and the Philippines’ China Policies. Contemporary Southeast Asia. 37 (2), 242-268.
- Wenpu, L (2016). China“s Macroeconomic Outlook. Singapore: Springer Science. 67.
- WU, X. (2016). Cooperation, competition and shaping the outlook: The United States and China’s neighbourhood diplomacy. International Affairs. 92 (4), 849–867.
- Yadong, L. (1999). International Strategy and Subsidiary Performance in China. Thunderbird International Business Review. 41 (2), 153-178.
- YONGNIAN, Z. (2010). Society Must Be Defended: reform, openness, and social policy in China. Journal of Contemporary China. 19 (67), 799–818.
- Zhang, Z. (2016). CHINA’S INTERNATIONAL STRATEGY AND ITS IMPLICATIONS FOR SOUTHEAST ASIA. Southeast Asian Affairs 2016. 1 (1), 55-66.
- ZHANG, Η. (2017). Incredible China – International Community on China’s Past Five Years. China Today. 1 (1), 27-29.
- Μουρδουκούτας, Π – Yuko, A (2006). Η στρατηγική της Κίνας. Αθήνα: Σταμούλης. 222.
- Πετρόπουλος, Σ – Χουλιάρας, Α (2013). Η Κίνα και οι Άλλοι. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. 408.
[1] Η Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ένας περιφερειακός διακυβερνητικός οργανισμός που αποτελείται από δέκα χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και προωθεί τη διακυβερνητική συνεργασία, διευκολύνει την οικονομική, πολιτική, στρατιωτική, εκπαιδευτική και κοινωνικό – πολιτιστική ενσωμάτωση μεταξύ των μελών της και των άλλων χωρών της Ασίας, καθώς και σε παγκόσμιο επίπεδο. Κύριοι στόχοι της, είναι η επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης, η κοινωνική πρόοδος και η κοινωνικό – πολιτισμική εξέλιξη μεταξύ των μελών της, παράλληλα με την προστασία της περιφερειακής σταθερότητας και την παροχή ενός μηχανισμού στις χώρες – μέλη, για την ειρηνική επίλυση των διαφορών. Η ASEAN είναι επίσημος παρατηρητής των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και ενεργός παγκόσμιος εταίρος. Διατηρεί επίσης ένα παγκόσμιο δίκτυο συμμαχιών και συμμετέχει σε πολυάριθμες διεθνείς υποθέσεις.