«Επεισόδιο 11_Ατζέντα ηγετών και το Μέλλον της ΕΕ»

Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

 

Εισαγωγή

Κάθε Μάρτιο, είθισται το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (ΕΣ) να περιλαμβάνει κυρίως οικονομικά θέματα στην ατζέντα του, όπως και έπραξε στην 11^η συνάντηση της Ατζέντας των Ηγετών.Ωστόσο, επισκιάστηκε από το επικείμενο Brexit, συμπαρασύροντας και τη συζήτηση που θα γινόταν ενώπιον της συνάντησης ΕΕ-Κίνας η οποία και μεταφέρθηκε για την επόμενη ημέρα. Δεν θα μπορούσε και διαφορετικά άλλωστε, ιδιαίτερα αφού το άλλο μεγάλο ζήτημα του μεταναστευτικού ήταν εκτός συζήτησης λόγω των επικείμενων ευρωεκλογών-μόλις η δεύτερη φορά από τον Απρίλιο του 2015 που γίνεται αυτό.

 (Νo) strings attached

Τι αποφασίστηκε[1]; Tο Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) μπορεί να πάρει παράταση μέχρι τις 30 Ιουνίου όπως ζήτησε η Πρωθυπουργός κα Μέι και να μη συμμετάσχει στις ευρωεκλογές, μόνο εάν ψηφιστεί η συμφωνία αποχώρησης για το Brexit.Ποιο το αποτέλεσμα; Ουσιαστικά δόθηκε μία μικρή παράταση στα ήδη πολλά σενάρια που κυκλοφορούν τις τελευταίες εβδομάδες για το τι μέλλει γενέσθαι.Ωστόσο, παραμένει η λογική των διπλών απαντήσεων για κάθε ερώτημα που προκύπτει, δηλαδή μία απάντηση με συμφωνία και μία άλλη απάντηση χωρίς συμφωνία.Με μία διαφορά όμως. Αν προσέξει κανείς τα συμπεράσματα, θα διαπιστώσει πως κάθε λέξη είναι γραμμένη με πολύ έξυπνο τρόπο, δίνοντας τον πρώτο λόγο στη Βουλή των Κοινοτήτων. Δε γνωρίζω αν η απόφαση ελήφθηκε με βάση τη θεωρία των πιθανοτήτων ή το όλο τεταμένο εσωτερικό πολιτικό κλίμα, αλλά επί της ουσίας, η ΕΕ αποδέχθηκε πως η κα Μέι είναι απίθανο να περάσει την πρότασή της για τρίτη συνεχόμενη φορά, φέρνοντας την τελευταία προ τετελεσμένων γεγονότων.Η προ ημερών (14/03) βιαστική πρόθεση του προέδρου του ΕΣ κ. Τουσκ για μακρά αναβολή, σύντομα διαψεύσθηκε και αυτό φάνηκε ήδη από την προσκλητήρια επιστολή[2] αλλά και κατά την οκτάωρη! συζήτηση των 27 για το χρονικό πλαίσιο που θα δινόταν στο ΗΒ.Πιο αναλυτικά: Το ΕΣ συμφώνησε να δοθεί παράταση έως τις 22 Μαΐου 2019, υπό την προϋπόθεση ότι η συμφωνία για την αποχώρηση θα εγκριθεί από τη Βουλή των Κοινοτήτων μέχρι την 29^η Μαρτίου. Εάν η συμφωνία για την αποχώρηση δεν εγκριθεί έως τότε, το ΕΣ συμφωνεί για παράταση έως τις 12 Απριλίου 2019 και αναμένει από το ΗΒ να προτείνει μια μελλοντική πορεία πριν από την ημερομηνία αυτή προκειμένου να εξεταστεί από το ΕΣ. Σε κάθε περίπτωση, νέα 29^η Μαρτίου ορίζεται η 12^η Απριλίου. Το ΗΒ πλέον πρέπει να επιλέξει μεταξύ αποχώρησης με συμφωνία, αποχώρησης χωρίς συμφωνία, μιας μακράς παράτασης ή ανάκλησης (της διαδικασίας βάσει) του Άρθρου 50. Η 12η Απριλίου είναι και η ημερομηνία όπου το ΗΒ θα αποφασίσει αν πρόκειται να συμμετάσχει στις ευρωεκλογές[3].Και επειδή στις διαπραγματεύσεις ισχύει ο κανόνας πως τίποτα δεν θεωρείται συμφωνημένο πριν υπογραφεί, με τα σημερινά δεδομένα (27/3) προσθέτω και το σενάριο πρόωρων εθνικών εκλογών ή νέου δημοψηφίσματος ή ακόμα και παραίτησης της κας Μέι για να εγκριθεί η συμφωνία αποχώρησης. Η λίστα γίνεται κουραστική και μόνο διαβάζοντάς την μπορεί να ισχυρισθεί ο οποιοσδήποτε!Η έξυπνη τοποθέτηση του ΕΣ επιβεβαιώνεται και από την έγκριση τροπολογίας (25/03) από τη Βουλή των Κοινοτήτων όπου θα διεξαχθεί σειρά ψηφοφοριών σε εναλλακτικά σχέδια σε μία προσπάθεια να υπάρξει πλειοψηφία προς κάποια κατεύθυνση.Οι επιλογές πιθανότατα θα περιλαμβάνουν συμμετοχή του ΗΒ σε ενιαία αγορά ή τελωνειακή ένωση, Βrexit χωρίς συμφωνία και ανάκληση του άρθρου 50 με δεύτερο δημοψήφισμα να ακολουθεί. Με βάση τι μέχρι τώρα στάση των συμμετεχόντων βουλευτών, η πρώτη περίπτωση δείχνει να έχει τις περισσότερες πιθανότητες, το βράδυ θα ξέρουμε…Ο βαθμός δυσκολίας μεγαλώνει ακόμα περισσότερο αφού σε περίπτωση μη συμφωνίας, πρέπει να βρεθεί λύση για την αποφυγή ενός σκληρού συνόρου με την Ιρλανδία, όπως λύση πρέπει να βρεθεί και όσον αφορά τα δημοσιονομικά  αφού μέχρι τις 18/04, το ΗΒ πρέπει να απαντήσει αν θα συμμετέχει στον επόμενο προϋπολογισμό της Ένωσης, με το κόστος για το 2019 να ανέρχεται σε 7 δις ευρώ περίπου.Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ο χαρακτηρισμός «έξυπνος» από την πλευρά μου στον τρόπο που η Ένωση χειρίστηκε το θέμα, δεν έχει την πρόθεση να προσβάλει το ΗΒ, αλλά να δείξει την αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων. Και σε προηγούμενες αναλύσεις άλλωστε έχω επισημάνει την ενότητα των 27 έναντι του Brexit το οποίο αποτέλεσε και την αφορμή για να δημιουργηθεί η «Ατζέντα των Ηγετών» προσβλέποντας σε ένα πιο μακροχρόνιο σχεδιασμό[4].Με την ολοκλήρωση των προετοιμασιών σε περίπτωση διαζυγίου χωρίς συμφωνία από πλευράς ΕΕ[5], η πίεση προς τη Βουλή των Κοινοτήτων γίνεται περισσότερη, αλλά πρέπει επιτέλους το ΗΒ να μας πει τι θέλει. Μέχρι στιγμής ξέρουμε «τι δεν θέλει».Υπενθυμίζω πως χωρίς συμφωνία αποχώρησης, δεν υπάρχει μεταβατική περίοδος. Η στάση αυτή παραμένει σταθερή μήνες τώρα, ενώ από πλευράς ΕΕ έχουν παρασχεθεί και επιπλέον διαβεβαιώσεις για την μεταβατική περίοδο και τη λειτουργία του backstop[6] (11/3).Σε αυτό το σημείο να αναφέρω πως εκατέρωθεν πολίτες του ΗΒ και της ΕΕ μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες αναφορικά με το brexit στην ιστοσελίδα: https://ec.europa.eu/info/brexit/brexit-preparedness_en. Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση με κεντρικό διαχειριστή το Υπουργείο Εξωτερικών, ενημερώνει τον κάθε ενδιαφερόμενο (brexit.gov.gr), με πληροφορίες και οδηγίες σε πολίτες και επιχειρήσεις. Παράλληλα, στις 20/03, ψηφίστηκε[7] τροπολογία του Υπουργείου Εξωτερικών όπου σε περίπτωση μη συμφωνίας, για τους υπηκόους ΗΒ και τα μέλη των οικογενειών τους μέχρι 31.12.20 σε γενικές γραμμές θα ισχύει ότι ίσχυε μέχρι τώρα. Στην περίπτωση συμφωνίας με την ΕΕ, θα ισχύει ότι έχει προβλεφθεί στη συμφωνία αποχώρησης[8].

Άλλα θέματα

Μπορεί το ΕΣ να επισκιάστηκε από το Βrexit, ωστόσο ασχολήθηκε και με άλλα ζητήματα[9] που αφορούν το μέλλον της Ένωσης, χωρίς να σπαταλά ιδιαίτερα κάποιο πολιτικό κεφάλαιο, δίνοντας όμως τον απαραίτητο βηματισμό.Αναφορικά με τα οικονομικά ζητήματα που αποτελούσαν και την πλειοψηφία της ημερήσιας διάταξης, ελήφθησαν ορισμένες πρωτοβουλίες:

Πρώτον, αποφασίστηκε η περαιτέρω εμβάθυνση και ενίσχυση της Ενιαίας Αγοράς, με ιδιαίτερη έμφαση στην ψηφιακή οικονομία και την οικονομία των υπηρεσιών. Η Ευρ. Επιτροπή κλήθηκε να αναπτύξει έως το Μάρτιο του 2020 ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο δράσης για την καλύτερη εφαρμογή και επιβολή των κανόνων αυτής.

Δεύτερον, δεδομένης της σημασίας της για εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη, η Ευρ. Επιτροπή κλήθηκε να παρουσιάσει ένα όραμα για το βιομηχανικό μέλλον της ΕΕ, περιλαμβανομένων συγκεκριμένων μέτρων μέχρι τα τέλη του 2019.

Τρίτον, η ΕΕ για να αναπτύξει περαιτέρω την ψηφιακή της οικονομία, πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα δεδομένα και την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Τέταρτον, αναφορικά με το εμπόριο, το ΕΣ θα συνεχίσει να προωθεί μια φιλόδοξη και ισορροπημένη ατζέντα ελεύθερων συναλλαγών που θα εξασφαλίζει ισότιμους όρους ανταγωνισμού, επαναλαμβάνοντας για αυτό το λόγο τη συζήτηση για τις δημόσιες συμβάσεις και επιδιώκοντας την ταχεία εφαρμογή όλων των στοιχείων της κοινής δήλωσης ΗΠΑ-ΕΕ της 25ης Ιουλίου 2018.

Προβλήματα προέκυψαν από την πρόθεση της Ιταλίας να συμμετάσχει στο κινεζικό «έργο» ο “δρόμος του Μεταξιού”. Ωστόσο, ενόψει της επικείμενης συνάντησης ΕΕ-Κίνας (09/04) οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν πως είναι αναγκαία μία σοβαρή μεταρρύθμιση του ΠΟΕ που θα καλύπτει ως προτεραιότητα τις βιομηχανικές επιδοτήσεις, ενώ παράλληλα πρέπει να συνεχιστεί η συζήτηση για την καλύτερη προστασία της ΕΕ από τις αθέμιτες εμπορικές συναλλαγές. Τέλος, παρά τις όποιες διαφορές, οι Ευρωπαίοι είναι αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, επιστρέφοντας στο θέμα τον Ιούνιο του 2019.

Επίλογος

Στο δια ταύτα, τελικά, διανύσαμε ένα ακόμα επεισόδιο της σειράς όπου για άλλη μία φορά επισκιάστηκε από τη συζήτηση για το Βrexit σπαταλώντας πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο αφήνοντας στην άκρη εξίσου σημαντικά προβλήματα; Ναι διανύσαμε αλλά γενικά αυτό έπρεπε. Και αυτό γιατί έχουμε φτάσει στο σημείο μηδέν όπου πρέπει να ληφθεί μία τελική απόφαση.Το επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το μόνο σίγουρο είναι πως θα είναι αρκετά διαφορετικό από το προηγούμενο, αφού πληθαίνουν οι πολιτικές δυνάμεις που θέλουν τη διάλυση της Ένωσης. Αν δεν βρεθεί λύση, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο το ΗΒ να συμμετάσχει στις ευρωεκλογές τελικά, όπου αναπόφευκτα το Brexit θα γίνει το κύριο θέμα συζήτησης. Όχι μόνο στο ΗΒ, αλλά και σε άλλες χώρες όπου κάθε λαϊκίστικο κόμμα θα μπορεί να υποστηρίξει ότι η ΕΕ είναι μια «αυτοεξυπηρετούμενη απάτη».Μέχρι τις 12 Απριλίου λοιπόν, το θέμα πρέπει να έχει λήξει οριστικά. Την 9^η Μαΐου, στο τελευταίο επεισόδιο πριν τις ευρωεκλογές, δεν αρκούν μόνο οι σπασμωδικές και ατομικές κινήσεις[10] για το Μέλλον τα Ευρώπης. Πρέπει να κατατεθεί ένα σχέδιο για περαιτέρω ενωσιακή πολιτική, όπως ανέφερα και τρείς μήνες πριν[11]. Μόνο που αυτή τη φορά, ο χρόνος πλέον έχει τελειώσει.

 

 

 

Υποσημειώσεις

[1] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2019/03/21/european-council-art-50-conclusions-21-march-2019/

[2] https://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2019/03/20/invitation-letter-by-president-donald-tusk-to-the-members-of-the-european-council-ahead-of-their-meetings-on-21-and-22-march-2019/

[3] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2019/03/21/remarks-by-president-donald-tusk-after-the-european-council-meeting-art-50/

[4] https://kedisa.gr/%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B7%CE%B3%CE%B5%CF%84%CF%8E%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%B5-%CE%B5%CF%80%CE%B5/

[5] http://europa.eu/rapid/press-release_IP-19-1813_en.htm

[6] https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/joint_statement_.pdf

[7] https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/bcc26661-143b-4f2d-8916-0e0e66ba4c50/p-emfvia-pap-aposp.pdf

[8] https://ec.europa.eu/commission/publications/eu-uk-withdrawal-agreement-explained_en

[9] Δεν εξαντλούνται όλα τα θέματα στην ανάλυση αυτή για οικονομία χώρου.

[10] Μέχρι στιγμής, επίσημες προτάσεις έχει καταθέσει ο Πρόεδρος της Γαλλίας κ. Μακρόν, με τη  Γερμανία να ακολουθεί διακριτικά…

[11] https://kedisa.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%8C%CE%B4%CE%B9%CE%BF-10%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B7%CE%B3%CE%B5%CF%84%CF%8E%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%BF/