Ελληνικά
Γράφει ο Ζαφείρης Καραβίας, Τελειόφοιτος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Για ακόμη μια φορά η Μεγάλη Βρετανία (ΜΒ) βρίσκεται στο δίλημμα Ευρώπη η εκτός αυτής, ένα δίλημμα το όποιο είναι διάχυτο και ταλανίζει εδώ και δεκαετίες την βρετανική κοινωνία, με την κάθε μια πλευρά αντίστοιχα να έχει τους δικούς της υποστηρικτές και επιχειρήματα. Όλο αυτό εν όψει των κρίσιμων εξελίξεων που λαμβάνουν χωρά στην ηπειρωτική Ευρώπη και ταράζουν ακόμη περισσότερο τα νερά στον οικονομικό, πολίτικο και κοινωνικό τομέα.
Η αντίληψη αυτή της αυτοδύναμης και ανεξάρτητης ΜΒ που απέχει από τα δρώμενα της ηπειρωτικής Ευρώπης και η όποια έχει τον ρολό εξισορροπητικής δύναμης στην γηραιά ήπειρο πάει πίσω στον χρόνο στις απαρχές της Bρετανικής αυτοκρατορίας. Την εποχή που η ΜΒ μέσω των αποικιών της και του ισχυρού στόλου της μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως καθόριζε τις τύχες του κόσμου και απολάμβανε τα προνομία μιας πρωτοφανούς παγκόσμιας ηγεμονίας. Απασχολημένη με τις υποθέσεις εκτός Ευρώπης δεν παρέμβαινε στα ευρωπαϊκά ζητήματα παρά μόνο όταν αυτό ήταν αναγκαίο για την διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων. Με τον τρόπο αυτό η Βρετανική ηγεσία κατάφερε σε μεγάλο βαθμό να διαμορφώσει μια ειρηνική περίοδο από το 1815 μέχρι το 1914 που έμεινε στην ιστορία γνωστή ως Pax Britannica. Ωστόσο οι καιροί άλλαξαν και ειδικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Bρετανική αυτοκρατορία υπό το βάρος του πολέμου έπαψε να υφίσταται, καθώς χρεοκοπημένη και εξουθενωμένη η μητρόπολη αδυνατούσε να συντηρήσει το τεράστιο αποικιακό της σύστημα. Την ίδια ώρα νέες σύγχρονες δυνάμεις με δυνατότητα παγκόσμιας προβολής ισχύος όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία έκαναν την εμφάνιση τους παραγκωνίζοντας την ΜΒ.
Ωστόσο η ΜΒ , εκτιμώντας με διορατικότητα την νέα αυτή κατάσταση, έσπευσε να επιδιώξει όσο το δυνατόν καλύτερη θέση στο διεθνές ισοζύγιο ισχύος ώστε να διεκδικήσει μια θέση ανάμεσα στους ισχυρούς του Πλανήτη. Αυτή την φορά όχι ως ηγέτιδα δύναμη αλλά ως ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της ηπειρωτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ. Θέλοντας να εξασφαλίσει την ασφάλεια της χώρας η Βρετανική ηγεσία επιδίωξε να έχει τον ρολό της εξισορροπητικής δύναμης και προσπάθησε να έχει μεγαλύτερη σημασία στον στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ ως προς την γηραιά ήπειρο. Η ΜΒ επέλεξε να είναι ανάδοχος της Ενωμένης Ευρώπης από κοινού με τις ΗΠΑ παρά να συμμετέχει η ίδια πλήρως σε αυτήν. Διατηρώντας έτσι την διαχρονική θέση της αποστασιοποίησης της από την ηπειρωτική Ευρώπη στον όποιο εφικτό βαθμό και την κυρίως ενασχόληση της με τα ζητήματα έξωθεν αυτής.
Η συνεχής αυτή επιδίωξη της πολιτικής αυτονομίας γίνεται με την επιλογή ενός μεγαλύτερου εύρους κινήσεων ώστε να αποκομίζει κάθε φορά το μεγαλύτερο δυνατό όφελος για τα εθνικά της συμφέροντα, χωρίς να αναλαμβάνει μεγάλες δεσμεύσεις και παραχωρήσεις έναντι της ΕΟΚ αρχικά και της ΕΕ μετέπειτα. Η πολιτική ολοκλήρωση που οραματίζεται και θέλει να επιτύχει παρά τα όποια προβλήματα η ΕΕ , τρομάζει την ΜΒ η όποια αν και ως ανάδοχος συμμετείχε σε αυτήν , δεν συμμετέχει όμως σε πλήθος άλλες συνθήκες ή την νομισματική ένωση όπως άλλα κράτη, αρνούμενη πεισματικά να εκχωρήσει επιπλέον εξουσίες που ανήκουν στην αρμοδιότητα του έθνους-κράτους, στην ένωση – υπερεθνικό μόρφωμα, καθώς φοβάται να χάσει την προνομιακή της θέση που της επιτρέπει να διατηρήσει την ελευθερία των κινήσεων και να μην καταστεί μια επαρχία με περιορισμένη σημασία στις παρυφές ενός υπερεθνικού μορφώματος.
Έχοντας υπ’όψιν όλα τα προαναφερθέντα εν κατακλείδι, μια απόπειρα εξόδου της ΜΒ από την ΕΕ, θα δημιουργούσε πληθώρα προβλημάτων και για τις δυο πλευρές. Μία τέτοια εξέλιξη ενδεχομένως να αποσταθεροποιούσε σε κάποιο βαθμό τις ισορροπίες στην ηπειρωτική Ευρώπη και συνεπώς σε βάθος χρόνου η ΜΒ ναι μεν θα κέρδιζε την διατήρηση της Πολίτικης της Αυτονομίας αλλά θα εγκλωβίζονταν παράλληλα στον οικονομικό τομέα, καθώς ο κυριότερος αγοραστής βρετανικών προϊόντων είναι η ΕΕ. Αυτή η εξέλιξη σε συνδυασμό με την απουσία των στενών σχέσεων που διατηρούσε στο παρελθόν με τις χώρες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας θα την έφερνε σε δυσμενή θέση. Ενώ και πολιτικά η ΜΒ θα έχανε την ειδική θέση της ως εξισορροπητική δύναμη μεταξύ των δυο πλευρών του Ατλαντικού. Συνεπώς οι διακηρύξεις του Πρωθυπουργού της χώρας David Cameron είναι πιθανότερο να αποτελούν επιχειρήματα στα πλαίσια μιας διαπραγμάτευσης που έχει ως στόχο την επίτευξη κάποιων περαιτέρω επιδιωκόμενων εμπορικών ,οικονομικών και πολιτικών στόχων της ΜΒ σε σχέση με την ΕΕ και όχι μία ρεαλιστική και επιθυμητή επιλογή.
Βιβλιογραφία
Παναγιώτης Ήφαιστος Διπλωματία και Στρατηγική των μεγάλων Ευρωπαϊκών δυνάμεων ( Γαλλίας, Γερμανίας, Μεγάλης Βρετανίας)- Εκδόσεις Ποιότητα
Bartlett C.J «Τhe special relationship: Α political history of Anglo- American relations since 1945» (Longman, London, 1992)
Συνοπτική ιστορία της Βρετανίας από το 1707-1970. SPECK W.A – Εκδόσεις Κάτοπτρο